Re: ismail kadare...

nga **Morena** Tue Dec 22, 2009 6:12 pm

Ismail Kadare lindi në qytetin e Gjirokastrës. Atje ai kaloi fëmijërinë dhe kjo la gjurmë të thella në gjithë jetën dhe krijimtarinë e tij. Shkollën e mesme e kreu në gjimnazin "Asim Zeneli". Më pas kreu studimet e larta në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë në Universitetin e Tiranës, pastaj në Institutin "Gorki" të Letërsisë Botërore në Moskë. Këto studime iu ndërprenë për shkak të krizës politike ndërmjet Shqipërisë dhe ish Bashkimit Sovjetik. Kadareja ka punuar në gazetën "Drita", pastaj drejtoi revistën "Les letres albanaises". Së fundi punonte në profesion të lirë. I.Kadare ka qenë dhe është protagonist i jetës politike dhe i mendimit të vendit qysh prej viteve '60. Në fund të vitit 1990, dy muaj pas rënies së shtetit diktatorial, Kadare u largua së bashku me familjen në Paris, por mbajti lidhje mjaft të shpeshta me Shqipërinë. Ismail Kadare është një nga personalitetet më të shquara të kulturës shqiptare, ambasador i saj në botë. Kadare është shkrimtari që i ktheu mitet legjendare në realitet, shkrimtari që bëri histori prej prehistorisë; pa rënë në kundërthënie me vetveten dhe gjykimin modern, ai arsyetoi estetikisht në mënyrë të përkorë dhe për kohën absolute. Në Shqipërinë e ndodhur në udhëkryq vepra e Kadaresë ka qenë dhe mbetet një shpresë apo një ogur i bardhë për të.
Ismail Kadare është autor i shumë veprave në poezi e prozë, laureat i shumë çmimeve kombëtare, kandidat i çmimit Nobel për shumë vite me radhë, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe Anëtar i Akademisë Franceze të Shkencave Morale.
Vepra e Ismail Kadaresë është përkthyer në 32 gjuhë të huaja duke arritur kështu një rekord të përhapjes në tërë botën e qytetëruar.

POEZIA E KADARESË
Poezia e Ismail Kadaresë është një prej zhvillimeve më novatore në vjershërimin shqip gjatë një gjysmë shekulli. Ajo shprehu vendosmërinë e shkrimtarëve të brezit të viteve '60 për të realizzar qëllime estetike të ndryshme prej paraardhësve.
Frymëzime dialoshare (1954), Ëndërrimet (1957), Endërr industriale (1960), Shekulli im (1961), Poemë e blinduar (1962), Përse mendoben këto male (1964), Shqiponjat fluturojnë lart (1966), Motive me diell (1968), Koha (1976), Shqipëria dhe tri Romat, përbëjnë titujt kryesorë të veprës poetike të Kadaresë.
Ismail Kadare, ndryshe nga Agolli, në periudhën e parë të krijimtarisë së tij, u tërhoq pas poemës epiko-lirike. Në prirjen e përgjithshme ai nuk u shkëput prej frymës monumentalizuese të poezisë së mëparshme, por e kushtëzoi këtë me tipin e njeriut shqiptar, të historisë së tij kombëtare, të fatit të tij nëpër shekuj. Thuajse në të gjitha poemat e shkruara në vitet '60 -'70 ka një gërshetim të mjeteve të reja të të shprehurit me mënyrën tradicionale të të vështruarit të jetës dhe të historisë:

Po s'ndërron ai kurrë
Art i skulpturës
Gënjeshtrën mbi mua ka ngrírë përgjithnjë.
I mbërthyer në dëshminë e saj të rremë
Të vërtetën kujtoj dhe qaj për të.
(Laokonti)

Poezia e Kadaresë, ndryshe prej prozës së tij, është përgjithësisht e qartë, pa ekuivoke, shpesh marciale, thuajse përherë optimiste. Ajo, në kritikën zyrtare, është pritur si pasurim problematik i poezisë shqipe, veçanërisht me temën e qëndresës shumëshekullore të popullit shqiptar në rrugën e tij të gjatë të historisë. Poezia e Kadaresë është poezi e sfidave të mëdha shqiptare. Ajo është e përshkuar nga qëndrimi hyjnizues ndaj historisë kombëtare, ndaj lavdisë së tyre, ndaj tokës së të parëve, ndaj gjuhës shqipe.
Qëndresa hyn në poezinë e Kadaresë qysh prej kohërave antike, deri në periudhat më të afërta të historisë. Veçmas ajo lidhet me "motin e madh", të epokës së Gjergj Kastriotit; por Kadare hyjnizoi një periudhë më të hershme se kjo, që ishte mitizuar më herët prej Rilindjes Kombëtare: periudhën e humanizmit evropian (siç mendon shkenca e historisë, kjo periudhë e gjeti Shqipërinë në të njëjtën shkallë zhvillimi me anën tjetër të Adriatikut), e cila pati shprehjen e saj dhe në njeriun dhe qytetërimin shqiptar:

Njëzet e katër luftra bëri,
Njëzet e katër vdekje theu.
çka mangut linte ditën Gjergji,
Plotësonte natën Skënderbeu.
(Portreti i Skënderbeut)

Përgjithësisht poezia e Kadaresë është e sunduar prej mitit të së shkuarës, evokimit të lavdisë së dikurshme. Kadare synon, përmes poezisë së tij, ta çlirojë njeriun shqiptar prej akuzash që e kanë ndjekur ndër shekuj, duke përfshirë akuzën si popull i lindur me instinktin e luftës dhe të mercenarizmit, binjak me armën dhe peng i saj:

Dhe kur binin në prille a në vjeshtra
Nëpër brinja të shtrirë, nëpër lugje,
Si me zjarre të vegjël të pëtjetshëm
Era loste me xhufkat e kuqe.
(Nisja e shqiptarëve për në luftë)

Poema epiko-lirike shqipe arriti një nivel të lartë afirmimi me vepra të tilla të I. Kadaresë, si "Përse mendohen këto male" dhe "Shqiponjat fluturojnë lart", pastaj me "Shekulli i 20-të", "Poemë e blinduar", "Shqipëria dhe tri Romat" e vepra të tjera.
Poezia e Kadaresë është e prirur drejt sintetizmit dhe abstraksionit. Në këtë cilësi poezia e Kadaresë të sjell ndërmend vjershërimin e Migjenit. Sintetizmi shfaqet në mungesën e çfarëdo subjekti apo elementi të subjektit. Poemat e Kadaresë, përgjithësisht poezia e tij, janë art mendimi, pa elemente të rrëfimit (narracionit). Si të tilla, si poema mendimi, ato ofrojnë shumësi leximesh, në kohë dhe në miedise të ndryshme.
Kadare në problematikën e poezisë shqipe, krijoi emërtesën e "temës së madhe". dhe jo vetëm kaq, ai e ktheu në mit atë, duke e bërë mbizotëruese në jetën letrare të vendit për më shumë se dy dekada. Para së gjithash poezinë e Ismail Kadaresë e intereson ajo që shpesh quhet gojëdhënë kombëtare ose mit i origjinës. Sfidat më të rëndësishme të historisë së popullit shqiptar janë stacione të poezisë së tij.
Kadare i shkroi disa prej veprave të tij më të rëndësishme në vargje të lira, duke përvetësuar vlera të rëndësishme të vjershërimit tradicional, prej De Radës deri tek Migieni. Në fillimet e veta ishte i ndikuar prej poezisë ruse, veçmas prej Majakovskit. Poezia intime e Kadaresë është mjaft e ngrohtë, e drejtpërdrejt, një bashkëbisedim me të dashurën që përgiithësisht është larg si vend apo si kohë:

Do shkoj të ulem përmbi pellgjet,
Të pi në gjunjë duke rënë,
Në grykë e di që do më ngelet
I ftohti medaljon i hënës.

Gjithashtu poezia intime e Kadaresë përshkruhet nga malli për qytetin e lindjes, për njerëzit që lanë gjurmë në fëmijërinë e tij,
për atdheun kur ndodhet larg tij, për kohën studentore, vajzat dhe rrugët e Moskës kur është në atdhe, e mbi të gjitha, për vajzën që le gjurmë në shpirtin e tij, por që përgjithësisht ndodhet larg.

nga dajti i modh Tue Dec 22, 2009 7:48 pm

po shkrimtar i madh eshte ..

nga capkenja Tue Dec 22, 2009 8:41 pm

Kercenimi

Shtat'qind vjet kam per ti djegur kullat,
Do te t'i vras qente shtat'qind vjet.
Keshtu Mujo me modesti pat deklaruar,
Ndersa eposi po hynte ne shekullin e tete.
Erdh'pas tij i nenti,i dhjeti radhaz.
Sa ngadale ne epos mllefi del...
Shtat'qind vjet kam per ti djegur kullat,
Do te t'i vras qente shtat'qind vjet.

nga capkenja Tue Dec 22, 2009 8:42 pm

Mall

Ca pika shiu rane mbi qelq,
per ty une befas ndjeva mall
Jetojme te dy ne nje qytet
Dhe rralle shihemi sa rralle

Dhe mu duk pak e cuditshme
Si erdhe kjo vjeshte, ky mengjes
Qiejte e ngrysur pa lejleke
Dhe shirat pa ylber ne mes

Dhe thenia e vjeter e Heraklitit
Sec mu kujtua sot per dreq:
' Te zgjuarit jane bashke ne bote,
Kurse te fjeturit jane vec"

Ne c'ender kemi rene kaq keq,
Qe dot s'po zgjohemi valle
Ca pika shiu rane mbi qelq
Dhe une per ty ndjeva mall.

nga capkenja Tue Dec 22, 2009 8:43 pm

Një Vajzë

Duke të puthur, pa të dashur
Në shpirt ai ty të plagoi
Buzëpërgjakur nga të kuqtë e tu,
si vrasës tinëz shkoi

Krenar që ty "të shtiu në dorë"
Gjith' shokëve emrin tënd ua tha.
Pranë gotës së birrës për ty folën
në park, të dielave ata.

Dhe ti e vetme mbete, bosh
mbenë sytë e ty në net bilbilash
Si sheshi i shkretë, ku posa ndodhi
Një katastrofë automobilash.

Tani kur shkon Rrugës së Dibrës
Ata me sy të ndjekin pas
Pataj me bërryl i bien shokut
"E sheh filanen? E ka pas..."

Dhe ti ul kokën shpejton hapin
T'arrish tek shoqja sa më shpejt
Të përsërisësh fjalët standart:
"Ah, njëlloj janë të tërë djemtë"

Të dyja t'ulura pranë radios
Do ndizni heshtur një cigare
tek supi i saj, nën fjalë lajmesh
një çast dremitja do të t'marrë

Dhe do të të çojë tek një rrugë tjetër
M'e gjerë, m'e bukur dhe më e re
Atje në sfond fabrikash, njerëzit
Nga kembët s'do të të venë re.

Atje ku t'ecësh midis turmash
Në një grup djemsh, ndoshta midis
Dikush me brryl do t'i bjerë shokut:
"E sheh filanen? Ishim miq..."

nga capkenja Tue Dec 22, 2009 8:44 pm

E vërteta për Kadarenë : ‘Nobeli’, Akademia Suedeze

E vërteta e refuzimit të ‘Nobelit’ për Ismail Kadarenë do të mund të mësohet vetëm pas 35 vitesh! Historia e vitit 1994, kur shkrimtari i njohur nuk arriti të merrte çmimin prestigjioz në letërsi edhe pse ishte kandidat serioz për të, është mbyllur tashmë në arkivat e Akademisë dhe nuk do të dalë prej andej deri sa të përfundojë periudha e ruajtjes së sekretit. Carola Hermelin, asistente e Komisionit të Nobelit të Akademisë Suedeze, deklaroi dje për “Gazetën Shqiptare” se të gjitha materialet e arkivës lidhur me kandidaturat për çmimin në letërsi, përfshi këtu edhe letrat që mund të jenë shkruar pro dhe kundër kandidaturës, janë konfidenciale për një periudhë 50-vjeçare. Hermelin shpjegon se e gjithë kjo është e përfshirë në rregulloren e akademisë dhe se të gjitha dokumentet do të jenë të vlefshme për publikun, por vetëm pas kësaj kohe. Historia e refuzimit të ‘Nobelit’ për shkrimtarin e njohur u rikthye në vëmendje pak ditë më parë, kur vetë Kadare deklaroi se ambasadori shqiptar në Suedi në kohën kur ai ishte kandidat për ‘Nobelin’ kishte bërë fushatë kundër dhënies së çmimit për të, duke i shkruar një sërë letrash Akademisë Suedeze.
Kadare nuk ka pranuar të nxjerrë emrin e ish-ambasadorit nga goja e tij, ndërkohë që të afërmit e tij pohuan se ky është Bardhyl Kokalari, i cili ka qenë ambasador në Suedi gjatë viteve 1992-1995. Deklarata e shkrimtarit Ismail Kadare ka hapur shumë debate edhe midis shkrimtarëve të tjerë. Disa thonë se nuk ka qenë Bardhyl Kokalari njeriu që ka folur kundër Kadaresë, ndërsa shkrimtarja Natasha Lako pohon të kundërtën, duke e quajtur veten dëshmitare e këtij skandali. Ish-ambasadori Bardhyl Kokalari deklaroi pak ditë më parë për “Gazetën”, se “nuk ka shkruar asnjë letër kundër Kadaresë”. “As më ka shkuar ndër mend t’i shkruaj letër Akademisë për të kundërshtuar nominimin e Kadaresë për çmimin ‘Nobel’. Në atë kohë unë kam qenë ambasador i Shqipërisë në Suedi, çka do të thotë kam qenë në funksion e në mbrojtje të shqiptarëve e jo kundër tyre, e mbi të gjitha kundër një shkrimtari si Kadareja”.

Ndërkohë, Natasha Lako, shkrimtarja dëshmitare e humbjes së çmimit ‘Nobel’ nga Ismail Kadare në 1994, i ka hedhur poshtë pretendimet e ish-ambasadorit Kokalari, se ai nuk ka ndikuar aspak te Akademia Suedeze për t’i hequr çmimin nga duart Kadaresë. “Ai është një mjeran, i mbështetur nga shumë të tjerë”, - tha Lako, në një intervistë dhënë “Gazetës”, duke dëshmuar se ambasadori dhe shumë të tjerë të nxitur prej tij i kanë dërguar letra në këtë kohë Akademisë Suedezë për të kundërshtuar çmimin ‘Nobel’ për shkrimtarin Ismail Kadare.

nga **Morena** Mon Dec 28, 2009 4:25 pm

Vepra e Kadaresë është përkthyer në 32 gjuhë të huaja, një rekord i përhapjes në tërë botën e qytetëruar

Kadare, shkrimtari epokë në 73-vjetorin e lindjes

Ismail Kadare, një ndër shkrimtarët më të mëdhenj të letrave shqipe, kanditat i çmimit Nobel në letërsi, lindi më 28 janar të vitit 1936 në Gjirokastër. Ai është autor i disa romaneve të konsideruara si legjendë në letërsinë shqipe si, "Gjenerali i ushtrisë së vdekur", i përkthyer të paktën në tetë gjuhë të botës, "Muzgu i perëndive të stepës", "Koncert në fund të dimrit", por edhe i një serie poezish, përmbledhjesh, novelash.

Kadare është nderuar me titullin e lartë "Nderi i Kombit", ndërsa bën pjesë në Akademinë Franceze ndër 12 anëtarë-shok të huaj të kësaj Akademie, apo edhe i Akademisë së Berlinit. Ai e kaloi fëmijërinë në qytetin e gurtë të Gjirokastrës dhe jeta mitike që ofron ky qytet duket se la gjurmë të thella në gjithë jetën dhe krijimtarinë e tij. Shkollën e mesme e kreu në gjimnazin "Asim Zeneli". Më pas, kreu studimet e larta në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë në Universitetin e Tiranës, pastaj në Institutin "Gorki" të Letërsisë Botërore në Moskë. Kadareja ka punuar në gazetën "Drita", e më pas drejtoi revistën "Les letres albanaises". Është fakt, që Kadare ka qenë dhe është protagonist i jetës politike dhe i mendimit të vendit qysh prej viteve '60. Edhe pse në fund të vitit 1990, Kadare u largua së bashku me familjen në Paris, ai mbajti lidhje me Shqipërinë. Ai është një nga personalitetet më të shquara të kulturës shqiptare, ambasador i saj në botë, është shkrimtari që i ktheu mitet legjendare në realitet, shkrimtari që bëri histori prej prehistorisë; pa rënë në kundërthënie me vetveten dhe gjykimin modern, ai arsyetoi estetikisht në mënyrë të përkorë dhe për kohën absolute. Në Shqipërinë e ndodhur në udhëkryq, vepra e Kadaresë ka qenë dhe mbetet një shpresë apo një ogur i bardhë për të. Ismail Kadare është autor i shumë veprave në poezi e prozë, laureat i shumë çmimeve kombëtare, kandidat i çmimit Nobel për shumë vite me radhë, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe anëtar i Akademisë Franceze të Shkencave Morale. Vepra e Ismail Kadaresë është përkthyer në 32 gjuhë të huaja, duke arritur kështu një rekord të përhapjes në tërë botën e qytetëruar. Në fushën e prozës, Ismail Kadare ka lëvruar tregimin, novelën dhe romanin. Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet e gjëra historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Ideja e romanit "Gjenerali i ushtrisë së vdekur" (1964) është shpirti liridashës i popullit shqiptar. Temën e shpirtit të pamposhtur të shqiptarëve nëpër shekuj autori e trajtoi edhe në romanin Kështjella (1975). Në romanin "Kronikë në gur" (1970) Kadare kritikoi psikologjinë provinciale, ndërkohë që probleme të rëndësishme të historisë janë trajtuar edhe në përmbledhjet me tregime e novela "Emblema e dikurshme" (1977), "Ura me tri harqe" (1978) dhe Gjakftohtësia (1980). E veçanta e Ismail Kadaresë shfaqet sidomos në trajtimin, nga një këndvështrim i ri, i temës historike dhe në tingëllimin e mprehtë aktual që është i aftë t'i japë asaj. Një nga krijimet më të shquara të Ismail Kadaresë dhe të të gjithë letërsisë së re shqiptare është romani "Dimri i madh" (1977). Veprat më të mira të Ismail Kadaresë janë përkthyer në shumë gjuhë të botës dhe janë pritur shumë mirë nga publiku lexues. Por edhe poezia e Ismail Kadaresë është një prej zhvillimeve më novatore në vjershërimin shqip gjatë një gjysmë shekulli. Ajo shprehu vendosmërinë e shkrimtarëve të brezit të viteve '60 për të realizuar qëllime estetike të ndryshme prej paraardhësve. "Frymëzime djaloshare" (1954), "Ëndërrimet" (1957), "Endërr industriale" (1960), "Shekulli im" (1961), "Poemë e blinduar" (1962), "Përse mendohen këto male" (1964), "Shqiponjat fluturojnë lart" (1966), "Motive me diell" (1968), "Koha" (1976), "Shqipëria dhe tri Romat", përbëjnë titujt kryesorë të veprës poetike të Kadaresë. Ismail Kadare, në periudhën e parë të krijimtarisë së tij, u tërhoq pas poemës epiko-lirike. Në prirjen e përgjithshme ai nuk u shkëput prej frymës monumentalizuese të poezisë së mëparshme, por e kushtëzoi këtë me tipin e njeriut shqiptar, të historisë së tij kombëtare, të fatit të tij nëpër shekuj. Thuajse në të gjitha poemat e shkruara në vitet '60 -'70 ka një gërshetim të mjeteve të reja të të shprehurit me mënyrën tradicionale të të vështruarit të jetës dhe të historisë. Poezia e Kadaresë, ndryshe prej prozës së tij, është përgjithësisht e qartë, pa ekuivoke, shpesh marciale, thuajse përherë optimiste. Ajo, në kritikën zyrtare, është pritur si pasurim problematik i poezisë shqipe, veçanërisht me temën e qëndresës shumëshekullore të popullit shqiptar në rrugën e tij të gjatë të historisë. Poezia e tij është poezi e sfidave të mëdha shqiptare. Ajo është e përshkuar nga qëndrimi hyjnizues ndaj historisë kombëtare, ndaj lavdisë së tyre, ndaj tokës së të parëve, ndaj gjuhës shqipe. Qëndresa hyn në poezinë e Kadaresë qysh prej kohërave antike, deri në periudhat më të afërta të historisë. Veçmas ajo lidhet me "motin e madh", të epokës së Gjergj Kastriotit; por Kadare hyjnizoi një periudhë më të hershme se kjo, që ishte mitizuar më herët prej Rilindjes Kombëtare: periudhën e humanizmit evropian (siç mendon shkenca e historisë, kjo periudhë e gjeti Shqipërinë në të njëjtën shkallë zhvillimi me anën tjetër të Adriatikut), e cila pati shprehjen e saj dhe në njeriun dhe qytetërimin shqiptar. Poema epiko-lirike shqipe arriti një nivel të lartë afirmimi me vepra të tilla të I. Kadaresë, si "Përse mendohen këto male" dhe "Shqiponjat fluturojnë lart", pastaj me "Shekulli i 20-të", "Poemë e blinduar", "Shqipëria dhe tri Romat" e vepra të tjera. Poezia e Kadaresë është e prirur drejt sintetizmit dhe abstraksionit. Në këtë cilësi poezia e Kadaresë të sjell ndërmend vjershërimin e Migjenit. Sintetizmi shfaqet në mungesën e çfarëdo subjekti apo elementi të subjektit. Poemat e Kadaresë, përgjithësisht poezia e tij, janë art mendimi, pa elemente të rrëfimit (narracionit). Si të tilla, si poema mendimi, ato ofrojnë shumësi leximesh, në kohë dhe në mjedise të ndryshme.

Gjithashtu poezia intime e Kadaresë përshkruhet nga malli për qytetin e lindjes, për njerëzit që lanë gjurmë në fëmijërinë e tij, për atdheun kur ndodhet larg tij, për kohën studentore, vajzat dhe rrugët e Moskës kur është në atdhe, e mbi të gjitha, për vajzën që le gjurmë në shpirtin e tij, por që përgjithësisht ndodhet larg. Përgjithësisht vepra e Kadaresë është e sunduar prej mitit të së shkuarës, evokimit të lavdisë së dikurshme. Kadare synon ta çlirojë njeriun shqiptar prej akuzash që e kanë ndjekur ndër shekuj, duke përfshirë akuzën si popull i lindur me instinktin e luftës dhe të mercenarizmit, binjak me armën dhe peng i saj. Raporti midis jetës dhe vdekjes, midis të gjallëve dhe varreve, midis brezit që shkoi dhe atij që vjen, një nga raportet më thelbësore të qenies njerëzore, përbën një rregullator të mbifuqishëm të gjithë yllësisë së veprave të Kadaresë. Synimi parësor i çdo letërsie serioze që të qëndrojë mbi kohën dhe hapësirën zuri vend kryesor që tek romani "Gjenerali i ushtrisë së vdekur".

Vepra të Kadaresë

Frymëzime djaloshare - 1954

Shekulli im - (1961)

Gjenerali i ushtrisë së vdekur - roman- 1963

Përse mendohen këto male - 1964

Dasma - 1968

Motive me diell - (1968)

Kështjella - roman - 1970

Kronikë në gur - roman - 1971

Koha (1976)

Dimri i madh - roman - 1977

Ura me tri harqe - 1978

Prilli i thyer - 1980

Gjakftohtësia - përmbledhje novelash - 1980

Koha e shkrimeve - 1986

Koncert në fund të dimrit - 1988

Vepra Letrare - 1981-1989

Dosja H - 1990

Piramida - 1992

Shqipëri - 1995

Pallati i ëndrrave - 1996

Dialog me Alain Bosquet - 1996

Spiritus - roman- 1996

Kushëriri i engjëjve - ese- 1997

Poezi - 1997

Kombi shqiptar në prag të mijëvjeçarit të tretë - ese- 1998

Tri këngë zie për Kosovën - triptik - 1998

Ikja e shtërgut - tregim - 1999

Qorrfermani - roman - 1999

Vjedhja e gjumit mbretëror - tregime - 1999

Ra ky mort e u pamë - ditar për Kosovën, artikuj, letra - 2000

Kohë barbare (Nga Shqipëria në Kosovë) - biseda - 2000

Breznitë e Hankonatëve - 2000

Bisedë përmes hekurash - 2000

Elegji për Kosovën - 2000

Lulet e ftohta të marsit - roman - 2000

Unaza në kthetra - 2001

Eskili, ky humbës i madh - 2001 (ribotim)

Qyteti pa reklama - roman - 2001

Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut - roman - 2002

Pasardhësi - roman - 2004

Identiteti evropian i shqiptarëve - 2006

Hamleti, princi i vështirë - Sprovë - 2006

Flora NIKOLLA/ATSH

nga rebel aka unikkatil Mon Dec 28, 2009 4:26 pm

hallall....puc

nga **Morena** Mon Dec 28, 2009 4:28 pm

Ismail Kadare: Pse u largova në vitet ‘90

Shumë shpejt pritet të publikohet në Francë romani i parë, "La Ville sans enseignes".

Romancier, poet, gazetar, Ismail Kadare u largua nga Shqipëria komuniste në fillim të viteve ‘90 dhe u vendos në Paris që më në fund të shkruante në liri të plotë. I publikuar në frëngjisht dhe shqip nga shtëpia botuese "Fayard" dhe për shumë kohë i ndaluar në Shqipëri, librat e tij janë epope e mrekullueshme që zhyten në zemër të një identiteti tragjik shqiptar, i ndarë mes Perëndimit dhe Lindjes. Shkrimtar "aristokrat", Kadare i ka grumbulluar nderimet në Francë: është anëtar i akademisë së shkencave morale dhe politike prej vitit 1996 dhe prej pak edhe Kalorës i Legjionit të Nderit.

Që prej publikimit në vitin 1962 të romanit tuaj të parë, "Gjenerali i ushtrisë së vdekur", ju keni nxjerrë mbi 20 romane dhe disa përmbledhje me poezi. Në këtë sipërmarrje prodhuese letrare, me raste ju keni bërë historianin dhe tregimtarin e shqetësimeve që ka kaluar vendi juaj që prej pushtimit osman deri në ditët e sotme. A mund të përcaktoheni ju si shkrimtar politik?

Jam një shkrimtar i gjithanshëm. Shkrimtari politik nuk ekziston, aq më pak shkrimtari historik apo shkrimtari policor. Të gjithë janë shkrimtarë. Disa janë të mirë, të tjerë të kë[shhttt].

Juve nuk ju pëlqen që t‘ju etiketojnë si një shkrimtar shqiptar apo ballkanik.

Këto etiketime nuk kanë kuptim. Shkrimtarët i kapërcejnë kufijtë e një shteti, të një rajoni, kontinenti, por nuk është e thënë që për këtë shkak të shkëputen tërësisht nga origjina e tyre gjeografike. Sigurisht, romanet e mia shtrihen në një realitet të përcaktuar gjeografikisht. Por njëkohësisht kam trajtuar dhe tema universale. Nuk besoj se kam folur për vendin tim më shumë se ç‘kanë folur Balzaku, Gëte apo Tolstoi.

Si mbërritët tek e shkruara?

Përmes leximit. Kam lexuar "Makbethin" kur isha 10 vjeç. Ishte një magjepsje aq e madhe, sa fillova ta kopjoja të gjithë pjesën me shkrim dore. Shekspiri është shkrimtari më i madh i botës. Është më i kompletuari nga të gjithë, më vizionar se shkrimtarët e antikitetit, edhe pse atyre u kam një borxh të madh. Vetëm në moshën 27-28 vjeçare e zbulova siç duhej literaturën antike greke. Isha i tronditur nga moderniteti i tragjedive të Eskilit, të cilat më dukej sikur reflektonin shqetësimet e mia si shkrimtar disident përballë një shteti totalitar në shekullin XX.

Specialistët kanë folur gjithashtu edhe për ndikimin e letërsisë franceze të shekullit XIX në formën e romaneve tuaja...

Që herët kam lexuar shumë nga Balzaku, Zola, Flobert. E kam "gëlltitur" "Urën e psherëtimave" ("Le Pont des soupirs") të Michel ZÃ©vaco. Letërsia franceze ishte e ndaluar në çdo mënyrë në Shqipëri, ku prej një kohe të gjatë ka ekzistuar një elitë shumë e rëndësishme frankofonësh, ashtu si edhe në Greqi apo Rumani. Idetë përparimtare të shprehura nga revolucioni francez kanë luajtur një rol thelbësor në zhvillimin e shteteve të Ballkanit. Në Shqipëri gjithashtu inteligjenca përvetësoi idetë antimonarkiste që përdori kundër Perandorisë Osmane. Por komunistët e ndaluan mësimin e frëngjishtes në shkollë dhe e zëvendësuan me gjuhën ruse.

Në fund të viteve ‘50, studimet për letërsi i ndoqët fillimisht në Tiranë e më pas në institutin "Gorki" të Moskës. A ndodhi gjatë qëndrimit në Moskë që ju u bëtë i vetëdijshëm për prirjet tuaja si shkrimtar?

Kur shkova në Moskë, e dija tashmë që isha një shkrimtar. Kisha publikuar përmbledhje me poezi që patën një sukses të madh. Në Moskë e kuptova shumë shpejt se nuk dija më shumë për letërsinë se sa profesorët e mi. Vizioni im për literaturën ishte shumë më i thellë dhe më i drejtë se ai i disa burokratëve të institutit "Gorki", që përgjatë gjithë ditës shkruanin mbi virtytet e soc-realizmit; gjithë tekstet që devijonin nga kjo linjë zyrtare, etiketoheshin si "dekadente" dhe të kalbura. Ishte dëshira për t‘iu kundërvënë këtij konformizmi të ri që po lindte, ajo që më shtyu të shkruaj romanin tim të parë, "La Ville sans enseignes", një roman i populluar nga mashtrues, rrugaçë, prostituta që shpërfillnin sëmundjet veneriane. Personazhet kryesorë janë tre studentë shqiptarë, ambiciozë dhe pa skrupuj. Ata falsifikojnë një dokument historik. Është një roman i errët, në kundërshtim me letërsinë socialiste. Me kthimin tim në Shqipëri më 1962, publikova 30 faqe në një gazetë. Ekstraktet e publikuara u ndaluan menjëherë. Botuesi im francez do t‘i botojë së shpejti, ashtu siç i kam shkruar në 1959-ën. Nuk i kam ndryshuar asnjë fjalë.

Mohimi i realizmit është vazhdimisht i pranishëm në krijimet tuaja. Në rrëfimet tuaja, kufiri që ndan racionalen nga irracionalja, realen nga irealja, fillimi mitik, është shumë i hollë dhe ju e ligjëroni mjeshtërisht. Për këtë arsye, a mund të flasim për një "realizëm magjik" sipas mënyrës latino-amerikane?

Realizmin magjik nuk e kanë shpikur latino-amerikanët. Ai ka ekzistuar gjithnjë në letërsi. Nuk mund ta imagjinojmë asnjëherë literaturën botërore pa këtë dimension ireal. A mund ta shpjegojmë "Komedinë hyjnore" të Dantes, përshkrimet e tij të ferrit pa aplikuar një realizëm magjik? Nuk do t‘i gjenim të njëjtat fenomene as te Fausti, te "TempÃªte", te "Don Kishoti", te tragjeditë greke ku qielli dhe toka janë gjithnjë të gërshetuara. Jam i habitur, i shastisur nga naiviteti i disa akademikëve që besojnë se realizmi magjik i atribuohet specifikisht shekullit XX!

Një tjetër element i pranishëm në krijimet tuaja është denoncimi i regjimit totalitar të Enver Hoxhës (1945-1985). Ju keni denoncuar krimet e tij, ndonjëherë haptas e ndonjëherë përmes fabulës e alegorisë. Si ka reaguar regjimi ndaj kritikave tuaja?

Katër nga librat e mi: "Koncert në fund të dimrit", "Pallati i ëndrrave", "Përbindëshi", dhe "Qartësia e hënës" u urdhëruan të ndaloheshin. Kjo do të thotë që nuk mund t‘i gjeje asgjëkundi, as në treg dhe as në kthinat e bibliotekave. Disa të tjera ishin gjysmë të ndaluara, gjë që do të thotë se nuk flitej kurrë për to në shtyp, sikur të mos ishin shkruar kurrë. Regjimi kishte gjetur një metodë shumë të sofistikuar për të frenuar shkrimtarët disidentë.

Në shtator të 1990-ës ju e braktisët Shqipërinë dhe kërkuat azil politik në Francë. Nuk është paksa paradoksale që ju vendosët të largoheshit pas vdekjes së diktatorit dhe në momentin kur pasardhësi i tij premtoi se do të çliroheshit nga regjimi?

Sigurisht që mund ta kisha braktisur Shqipërinë edhe kur Enver Hoxha ishte gjallë. M‘u dha dy herë rasti gjatë asaj kohe. Por të largoheshe në atë kohë nuk do të kishte shërbyer për gjë. Në të kundërt, në 1990-ën, kur kisha vendosur përfundimisht të nisesha, mundësia e hapjes ndaj demokracisë ekzistonte në të vërtetë. Isha i bindur se vendi kishte nevojë për një goditje që të dilte nga bllokadat e fundit. Nisja ime shërbeu pikërisht për këtë dobësim. Plot dy muaj më pas, studentët manifestuan nëpër rrugë. Opozita mori kreun. Në 1992-shin mundën të mbaheshin zgjedhjet e lira në Shqipëri.

Pse menduat atëherë të vendoseshit në Francë?

Sepse ishte vendi që njihja më mirë. Librat e mi ishin pritur gjithnjë me shumë ngrohtësi, edhe pse depërtuan me vështirësi. Franca gjithnjë ka treguar një lloj hapjeje ndaj letërsisë shqiptare. Për këtë ishte e natyrshme që unë të vija në Francë.

Përvjetori

Shkrimtari lindi më 28 janar të vitit 1936 në Gjirokastër

Ismail Kadare, sot 73 vjeç!

Ismail Kadare, përfaqësuesi më i shquar i letrave shqipe, feston sot ditën e lindjes. Ai erdhi në jetë më 28 janar të vitit 1936, plot 73 vite më parë, në Gjirokastër. Qyteti i gurtë, ku kaloi fëmijërinë, la gjurmë të thella në gjithë jetën dhe krijimtarinë e tij. Kadare ka qenë dhe është protagonist i jetës politike dhe i mendimit të vendit qysh prej viteve ‘60. Ai është një nga personalitetet më të shquara të kulturës shqiptare, ambasador i saj në botë. Kadare është shkrimtari që i ktheu mitet legjendare në realitet, shkrimtari që bëri histori prej prehistorisë; pa rënë në kundërthënie me vetveten dhe gjykimin modern, ai arsyetoi estetikisht në mënyrë të përkorë dhe për kohën absolute. Në Shqipërinë e ndodhur në udhëkryq, vepra e Kadaresë ka qenë dhe mbetet një shpresë apo një ogur i bardhë për të. Ismail Kadare është autor i shumë veprave në poezi e prozë, laureat i shumë çmimeve kombëtare, kandidat i çmimit "Nobel" për letërsinë për shumë vite me radhë. Në muajin dhjetor të vitit 2008, Presidenti i Republikës, Bamir Topi, propozoi zyrtarisht shkrimtarin shqiptar Ismail Kadare për çmimin "Nobel" në letërsi për vitin 2009. Pas një sërë konsultimesh me Akademinë e Shkencave shqiptare, me rrethe të ndryshme intelektualësh, botuesish, kritikësh letrarë dhe personaliteteve të spikatur të artit e të kulturës shqiptare dhe të huaj, kreu i shtetit i dërgoi një letër Akademisë së Çmimit Nobel, në përkrahje të kandidaturës së shkrimtarit të madh, Ismail Kadare, për marrjen e çmimit "Nobel" në letërsi për vitin 2009. Kjo iniciativë nga ana e kreut të shtetit bëhet në të mirë të njohjes së mëtejshme dhe rritjes anembanë botës së imazhit të Shqipërisë, kombit shqiptar dhe vlerave të tij të rralla artistike, kulturore dhe letrare, të cilat frymëzuan shkrimtarin Ismail Kadare. Vepra e Ismail Kadaresë është përkthyer në 32 gjuhë të huaja, duke arritur kështu një rekord të përhapjes në tërë botën e qytetëruar.
Marre prej Gazets Shqip Online

nga rebel aka unikkatil Wed Jan 13, 2010 4:55 pm

Vlore
Kemi brigjet plot me skafe
turist' plot nga gjithe bota
det si yni s'ka Evropa
lum si ne qe na ka Vlora.

Mirdite
Kena pula qe hane gur
kena shkrepa me ba mur
kena pisha me ba drite
lum per na qe rrim' n'Mirdite.

Sarande
Kemi Jonin per tu lare
prane Greqise per pazar
shtepi bosh e me verande
lum si ne per k'te Sarande.

Shkodra
Kena Bunen e Liqenin
kem' Rozafen dhe humorin
kem' gjakmarrjet e shoqnine
s'ka si Shkodra per Shqipnine.

Korca
Kemi fjalet, pastertine
nikoqire e besimtare
arsimdashes e shtegtare
KorcaJone nuk ke te share.

Tirana
Kemi Dajtin edhe Lanen
Parlament , aeroportin
njerez plot ,pluhur e zhurme
o Tiron te duam shume.

Durresi
Kemi portin me te madh
kemi plazhe te pamate
korridorin tete, si dhe autostrade
Durrsi i refugjatve e Teutes me varke.

Gjirokastra
Kemi keshtjellen, shtepite muze
ish- udheheqsin, te madhin Kadare
konsullaten, tregtare me shumice
Gjirokaster guri, kursen pa teprice.

Fieri
Kemi fushat myzeqare
kemi Benz-a kemi pare
bejm' kanabis e duhan
Fieri yne qe je me nam."

nga **Morena** Wed Jan 13, 2010 5:03 pm

Ti qave

Ti qave dhe me the me zë te ulet
Se une te trajtoja si prostitute.
Athere loteve te tu s'ua vura veshin
Te desha, pa ditur se te desha.

Vec nje mengjes te befte kur u gdhiva
Pa ty dhe bota krejt e zbrazet m'u duk,
Athere kuptova c'kisha humbur,
C'kisha fituar kuptova gjithashtu.

Me rrezellinte si smerald merzitja,
Dhe lumturia ngrysej si nje muzg me re...
Nuk dija ke te zgjidhja nga te dyja
Sepse seicila m'e bukur se tjetra qe.

Se ish i tille ky koleksion bizhush
Qe drite e terr leshonte njekohesisht,
Qe njeqindfish etjen per jeten shtonte,
Por dhe qe vdekjen ndillte njeqindfish.

nga dajti i modh Wed Jan 13, 2010 5:06 pm

keto jane perla te poezis morena.. BRAVO

nga rebel aka unikkatil Wed Jan 13, 2010 5:16 pm

Malli i Shqiperise
Me ka marre malli per Shqiperine tone.
Sonte,kur po kthehesha me trolejbuz,
Tymi i cigarit "Partizani"qe pinte dikush
Dridhej kalteronte,bente spirale,
Sikur te fshehta me thosh ne gjuhen e shqipetareve
Mua bashkatdhetarit.
Te shkoj dua mbremjes ne rruget e Tiranes,
Ku kam bere dikur ndonje marrezi,
Dhe ne rruget ku skam bere asnje marrezi.
Me njohin ato porta te vjetra te drunjta,
Inatin akoma do ma mbajne,
Koken do ma tundin,
Por une s'do ta marr per keq,
Se malli me ka marre.
Dhe t'eci rrugicave plot gjethe te thara,
Gjethe te thara,gjethe vjeshte,
Per te cilat krahasimet gjenden aq lehte.
Me ka marre malli per Shqiperine tone;
Per ate qiell te madh,te gjere e te thelle,
Per vrapin e kalter te dallgeve adriatike,
Per rete qe ne muzg si keshtjella digjen,
Per alpet flokebardha e mjekergjelbra,
Per netet e neilonta,qe nga flladet fergellojne,
Per mjegullat qe si indiane te kuq muzgjeve
shtegtojne
Per lokomotivat dhe kuajt,
Qe te djersitur avullojne e hungerojne,
Per qiparisat,kopete dhe varret
Malli me ka marre.
Malli me ka marre,
Per shqipetaret.
Me ka marre malli dhe se shpejti vi atje,
Duke fluturuar mbi mjegullat,si mbi deshira.
Sa i larget,aq edhe i dashur je,atdhe.
Aerodromi do te dridhet nga uturima,
Mjegulla do te rrije pezull mbi humnera.
Ata qe shpiken shpejtesine reaktive
Larg atdheut sigurisht do kene qene ndonjehere.

nga **Tironcja_omel** Fri Dec 24, 2010 7:01 pm

TI QAVE

Ti qave dhe më the me zë të ulët
Se unë të trajtoja si prostitutë.
Athere lotëve të tu s'ua vura veshin
Të desha, pa e ditur se të desha.
Veç një mëngjes të beftë kur u gdhiva
Pa ty dhe bota krejt e zbrazët m'u duk,
Athere kuptova ç'kisha humbur,
Ç'kisha fituar kuptova gjithashtu.
Më rrezëllinte si smerald mërzija,
Dhe lumturia ngrysej si një muzg me re...
Nuk dija kë të zgjidhja nga të dyja
Sepse secila m'e bukur se tjetra qè.
Se ish i tillë ky koleksion bizhush
Që dritë e terr lëshonte njëkohësisht,
Që njëqindfish etjen për jetën shtonte,
Por dhe që vdekjen ndillte njëqindfish.

nga **Tironcja_omel** Fri Dec 24, 2010 7:02 pm

Kristal

Ka kohë që s'shihemi dhe ndjej
si të harroj une dalëngadal
si vdes tek une kujtimi yt
si vdesin flokët dhe gjithçka.

Tani kërkoj poshtë e lartë
një vend ku ty të të lëshoj
nje strofë a notë, a një brilant
ku të të lë, të puth, të shkoj.

Në s'të pranoftë asnjë varr
asnjë mermer, a morg kristal
mos duhet vallë prapë të të mbart
gjysëm të vdekur, gjysëm të gjallë.

Në s'gjetsha hon ku të të hedh
do gjej një fushë a një lulnajë
ku butësisht porsi polen
gjithkund, gjithkund të të shpërndajë.

Të të mashtroj ndoshta kështu
dhe të të puth të ik pa kthim
dhe nuk do dine as ne askush
harim ish ky a s'ish harim.

nga **Tironcja_omel** Wed Jan 05, 2011 6:21 pm

Pa ty

Ti ike udhes se pafundme
Ku zverdhin druret gjetherenes
Mbi gjokse pellgjesh tani tundet
I arti medalion i henes.
Lejleket iken.
Fill pas teje
Si stof i keq u zbeh blerimi
Dhe ngjajne toka, pylli, reja,
Me negativin e nje filmi.

Tani ne fusha shkoj menduar
Ku nis te fryje ere e ftohte,
Ku ca mullare te gjysmuar
Duken qe larg si Don Kishote.

C'te bej, po them me vehten time,
Ne kete ore te vone te muzgut,
Ku qerrja baltave ben shkrime.
Te lashta sa te Gjon Buzukut?

Do te shkoj te ulem permbi pellgjet,
Te pi ne gjunje duke rene,
Ne gryke e di qe do te me ngelet
I ftohte medalioni i henes.

Nga "Perse mendohen keto male"

Koha e pamjaftueshme

S'kam kohe te harroj shume gjera
Qe nga mendja ti nxjerr perjete.
Per tragjiket e vjeter e shkreptimat
Do t'me duhen se paku dy vjet.
Dhe ndoshta po aq per Danten,
Per frengjishten tok me plazhet po aq,
Ndoshta grate do te jem duke fshire
Kur muzgu do te afrohet nderkaq.

Si udhetari me peshe te tepert
Para avionit qe niset pas pak
I ngarkuar rendshem ende
Do t'afrohem tek varri humbak.

Nga supet si ta heq kete barre?
Ku ta hedh kete peshe, si?
Me te s'mund te zbres atje poshte
Por as lart dot s'e le kurrsesi.

I menduar gjer ne cast te fundit
Nga mosthenia, nga pengu tragjik,
Nje shenje ndoshta te pakuptueshme
Do t'ju bej te gjitheve e do ik.

Pranvere 1990

nga **Tironcja_omel** Fri Jun 28, 2013 5:34 pm

Ismail Kadare - Edhe Kur Kujtesa

Edhe kur kujtesa ime e lodhur
Ashtu si ato tramvajet e pasmesnatës
Vetëm në stacionet kryesore do të ndalojë,
Une ty s'do të harroj.

Do të kujtoj
Mbrëmjen e heshtur, të pafund të syve të tu,
Dënesën e mbytur, rrëzuar mbi supin tim
Si një dëborë e pashkundshme.

Ndarja erdhi
Po iki larg teje...
Asgjë e jashtëzakonshme,
Veç ndonjë nate
Gishtat e dikujt do të mpleksen në flokët e tu
Me të largëtit gishtat e mi, me kilometra të gjatë...