Ismail Kadare: Letersia e sotme nuk po shteron

nga Tetovarja Thu Nov 20, 2008 10:09 am

Autografe të shumtë. Shkëmbime fjalësh, buzëqeshjesh dhe një shtrëngim duarsh me shkrimtarin Ismail Kadare. Prania e tij në stendën e “Onufrit” ka qenë rasti që shumë adhurues ta takojnë nga afër. Kadare ka nënshkruar jo vetëm romanin e tij më të fundit “Darka e gabuar”, por edhe vëllime të kolanës së veprës së tij të plotë. Ndërsa Kadare ka thënë disa fjalë për botimin e fundit, letërsinë dhe realitetin sot. Lexuesi ka marrë në duar romanin tuaj të fundit. I jeni rikthyer një ngjarje reale në Gjirokastrën e para shumë viteve… Është më tepër se një roman. Është një histori e vërtetë, një darkë e dëgjuar, e menduar, stërmenduar, e gjykuar dhe e diskutuar për një kohë tepër të gjatë. Ka brenda një enigmë të pa zbërthyer. Por nuk mbetet vetëm në një histori të thjeshtë. Ka diçka universale. Ju flisni edhe me emra konkretë. I përqaseni historikisht kësaj ngjarjeje? Po, ka disa personazhe realë, emra konkretë, emra familjesh. Dashje pa dashje ka edhe një prekje në histori. Kjo darkë nuk është një marrëveshje, por prek disa probleme që vazhdojnë të diskutohen edhe sot. Kishte kohë që ju ngacmonte kjo ngjarje? Nganjëherë po. Botimi i librit në këtë kohë, ka një qëllim apo lidhje me ndonjë rrethanë të caktuar? Jo, nuk pati rrethana të veçanta që të më kushtëzonin. Ishin rrethanat letrare, ato që kanë të bëjnë me një ligj artistik që e sollën në këtë kohë. “Darka e gabuar” është shkruar mes Durrësit e Luganos në Francë. Si ka qenë ky proces krijues? Ka qëlluar që unë ta shkruaj në këto vende. Ndonjëherë autorët i shënojnë vendet, ndonjëherë edhe jo. Unë, jo gjithmonë i kam shënuar. Ndoshta diçka tregon. Për subjektin tuaj më të fundit jeni kthyer shumë vite pas. A ka në vitet pas ‘90-ës tema që do të ngacmonin shkrimtarët? Gjithmonë. Nuk ka ndodhur ndonjë ndryshim në tema, në kohë apo atmosfera. Letërsia i zgjat duart kudo. Mund të shkojë 1000 vjet para, por edhe 1000 vjet në të ardhmen. Ju do të zgjidhni një subjekt nga këto vite? Në mendje e kam. Besoj se po. A ka një shterje në letërsinë e sotme? Po ta krahasojmë me atë të realizmit socialist? Nuk mendoj se ka shterje. Letërsia po zhvillohet me ritme normale, me anën e mirë dhe të keqe të saj. As nuk mund të ankohemi dhe as nuk mund të ngazëllehemi. Letërsia e mëparshme është zhvilluar në një periudhë të gjatë. Duhet të kalojë një farë kohe për ta gjykuar. Po shkruani shumë këto kohë. Ndjeheni i mbushur? Unë nuk e përdor fjalën i “mbushur apo i plotë” për të përshkruar këtë gjendje, por jam dakord. Padyshim është një kënaqësi. Libri juaj “Aksidenti” më së pari është botuar në frëngjisht pa ardhur në shqip. Pse kjo zgjedhje? Nuk ka ndonjë arsye, thjesht qëlloi që të botohej në Francë. Nesër (sot) udhëtoni drejt Gjirokastrës. Çfarë ndjeni sa herë që ktheheni atje? Kam shkuar rrallë, kështu që nuk kam ndonjë të drejtë të flas shumë për këtë gjë. Kam disa vite pa shkuar dhe do të udhëtoj për atje. Sapo keni përfunduar një tur takimesh me publikun gjerman. Shumë autografe, diskutime, kureshtje… Çfarë gjendje i krijojnë këto shkrimtarit? Ndjehet siç duhet të ndjehet normalisht një shkrimtar. Ai ka nevojë të ketë përkitje me lexuesin. Është një lumturi që njihet me të, por edhe një mërzi kur nuk shkon si duhet. Sa kohë po i kushtonit librit më të fundit që keni në dorë? Kjo varet nga libri. Zakonisht nuk shkruaj as shumë shpejt, as shumë ngadalë. Nuk jam si ata që shkruajnë një faqe në ditë, por jo dhe nga ata që shkruajnë 10 faqe. Një botim luksoz do të përmbledhë gjithë veprën tuaj të shkruar deri më sot. E ndjetë të nevojshme? Është një dëshirë natyrale e shkrimtarit që të mos e ketë veprën e tij të keqpërdorur nga botimet e shumta, ta ketë të përmbledhur dhe këtë proces ta realizojë vetë e jo të mbetet në dorë të të tjerëve. Disa shkrimtarë e kanë këtë mundësi, disa jo. Unë kam pasur fatin që më është dhënë kjo mundësi dhe e kam bërë. Ju ngacmon realiteti që jetojmë sot? Ndoshta, nuk jam i sigurt.

Thursday	+14°	+7°
Friday	+12°	+6°
Saturday	+13°	+4°
Sunday	+11°	+1°
Monday	+11°	+1°
Tuesday	+12°	+5°

Ismail Kadare: Letersia e sotme nuk po shteron

Ismail Kadare: Letersia e sotme nuk po shteron

MENU

SHTYPI I DITES

REVISTA

FAQET PARTNER