Origjina dhe organizimi i partizanëve në zonën e kufirit Shqipëri –Greqi

Përgatiti Auron Tare
Padyshim që ky operacion mund të ishte përshpejtuar, por unë nuk doja që ky përshpejtim të ndikonte në kompaktësimin e trupave tona. Në kushtet që ne ndodheshim, çdo gjë e mundur u zbatua me sukses. Gjithsesi në duhej edhe pak fat një komponent i rëndësishëm i çdo operacioni. Duke parë se ky territor i gjerë, i cili do të rrethohej ishte i veshur me pyje dhe shkurre, vëzhgimi nga ajri ishte i vështirë. Për këtë arsye, zona duhej të vëzhgohej me kujdes nga trupat e lehta të këmbësorisë, por që ky mision nuk ishte i lehtë, pasi trupat tona të këmbësorisë së lehtë mund të krijonin dyshime tek popullsia lokale. Kodi i fillimit të operacionit iu dha trupave tanë në datën 4 korrik. Lëvizja e njësive të sulmit u bë sipas planit. Armiku, duke mos iu përgjigjur sulmit tonë, u tërhoq në zonën e Jug-Perëndimit. Njësitë e zbulimit të Divizionit të Parë Malor që po kryenin vëzhgimin në terren hasën në rezistencë në drejtimin e Malit Avgo deri në atë pikë se përparimi në terren ishte i pamundur. Një përpjekje e partizanëve për të thyer linjën e rrethimit në zonën e Grevenasë rezultoi pa sukses. Disa njësi të forta partizane vëzhgonin rrugën Korçë –Ersekë, mesa duket për të bërë të mundur hapjen e një fronti në këtë zonë. Për këtë arsye ne u detyruam të sillnim rezervat e fundit që kishim në dispozicion për të përforcuar batalionet e sigurimit që kishim në këtë zonë. Këto trupa u sollën me kamionë. Konkluzioni ynë për ditën e parë të operacionit ishte se armikun e kishim tashmë në “xhep”. Informacioni që vinte nga vëzhgimi ajror konfirmonte se gati të gjitha fshatrat ishin evakuuar, shenjë kjo tipike e zonave të gueriljeve.
Gjatë ditës së dytë të operacionit, Divizioni i Parë Malor ndërmori një sulm të gjerë, ndërsa trupat e zonës lindore ndaluan për të përforcuar pozicionet e tyre, si dhe për të mbyllur çdo kalim të mundshëm në territorin e tyre. Krahu ynë i djathtë kishte hasur në luftime shumë të ashpra në veriun e Malit Gramoz, si dhe kishin ndërmarrë sulme individuale në një terren shumë të thyer malor. Ky informacion na erdhi fatkeqësisht me mjaft vonesë dhe nuk mundën të bënim asgjë si kundër ofensive në këtë zonë. Lexuesi duhet të kuptojë situatën e betejës për të kuptuar situatën ku ishin trupat tona. Është gati e pamundur që të krehësh një zonë të tillë malore me teren kaq të thyer për t’u vëzhguar. Kjo mund të bëhet, vetëm nëse ke në dispozicion një numër trupash të tilla, të cilat të formojnë një linjë kompakte pushkatarësh. Por edhe nëse i ke në prapavije duhet të mbash trupa rezervë, që ndjekin linjën e parë dhe mbyllin çdo rrjedhje të mundshme të kësaj linje. Gjithsesi shpejtësia e lëvizjes së kësaj trupe ndikohet shumë nga ata të cilët përshkojnë këtë teren kaq të thyer. Për këtë arsye lëvizja jonë ishte shumë e ngadaltë, gati një kilometër në orë dhe në zona më të thyera malore sigurisht edhe më ngadalë. Çdo ushtar nga tanët ishte në një rrezik permanent nga një sulm i partizanëve, të cilët duke e njohur shumë mirë terenin mund të sulmonin në çdo kohë me shpejtësinë e dritës. Luftimet trup me trup ishin të pranishme dhe priteshin të ndodhnin në çdo kohë. Duke mos pasur trupa të mjaftueshme për krijimin e këtyre linjave të rrethimit, gjë që ishte e pranishme kurdoherë në këto operacione, alternativa më e mire sipas meje ishte përdorimi i trupave të sulmit të fortë, por me rrezikun që këto trupa po humbisnin lidhjen me njëra-tjetrën, pasi iu jepej përparësi veprimeve individuale të çdo ushtari për të ndërmarrë sulme sipas situatës. Nëse këto njësi sulmi hasnin rezistencë, atëherë një shkëputje kontakti me njësitë e tjera ndodhte shpesh. Në raste të tilla, fronti dukej mjaft i shpërndarë dhe në këtë situatë veprimet e një komande të unifikuar ishin të pamundura. Transmetimi i urdhrave do të merrte shumë kohë për t’u kryer dhe gjetja e trupave në këtë lloj fronti ishte e vështirë. Për këtë arsye është e kuptueshme që edhe trupat më të mira që ne kishim e kishin të pamundur të vepronin në një kordinim të plotë. Po kështu, ishte e vështirë që të ndërmerrnin kundërmasa në raste të caktuara, pasi informacioni vinte apo dërgohej me vonesë, kur situata në teren kishte ndryshuar.
Divizioni i Parë Malor kishte pasur problemet e veta gjatë ditës së parë të operacionit, pasi batalioni i parë i këmbësorisë së lehtë kishte nxituar për të kapur disa lartësi në masivin e Malit Avgo, duke humbur lidhje me pjesën tjetër të Divizionit. Këtu ishte rrethuar nga partizanët dhe i ishte dashur që të tërhiqej nga ajo zonë me humbje të mëdha. Gjatë këtyre ngjarjeve në këtë zonë infermieria jonë me gati 80 të plagosur kishte rënë në dorë të partizanëve. Megjithë praninë e Kryqit të Kuq, me gjithë lutjet e doktorëve dhe të infermierëve, për të mos i vrarë të plagosurit, ata u masakruan në mënyrën më mizore të mundshme. Një toger, i cili kishte shpëtuar kësaj masakre, por që gjithsesi u nxor në gjyq prej nesh dhe u pushkatua për humbjen e uniformës gjatë betejës, na dha një dëshmi rrëqethëse për ato që kishte parë nga masakra e të plagosurve. Divizioni i Parë që sulmoi disa orë më vonë këtë zonë nuk gjeti asnjë gjurmë partizanësh, përveçse trupave të masakruara të të plagosurve tanë.
Gjatë mëngjesit të ditës se tretë të operacionit, kur Divizioni i Parë Malor kishte mbërritur në linjën Krania-Avgo-Konica, një numër prej gati 1500 partizanësh u kapën në çark në zonën e Krania-Pendelofon. Krahu jonë i Veriut, i cili ishte në linjën Ersekë –Gramoz nuk ishte në gjendje që ta shtynte linjën e frontit në këtë zonë dhe për këtë arsye nuk po e sulmonte dot. Megjithatë, rruga Korçë –Ersekë ishte e bllokuar nga njësitë tona të sigurimit, por trupa të shumta partizanë ishin përqendruar aty dhe një thyerje e linjës së betejës në këtë zonë ishte e pritshme nga ne. Përfundimisht ndodhi ajo që ne prisnim. Kur këmbësoria jonë malore u tërhoq me nxitim nga luftimet në Konicë për të përforcuar këtë zonë dhe arritën në Shipske me kamionë, tashmë ishte tepër vonë. Megjithëse pjesa më e madhe e forcave partizane ishin rrethuar nga një sulm i furishëm i këmbësorisë së Divizionit të Parë Malor që nga pjesa e Konicës dhe deri në Furka dhe ishin tashmë jashtë betejës, një pjesë e madhe e tyre thyen linjën në Shipske gjatë natës, me gjithë humbjet e mëdha që pësuan, mundën që të arrinin në malet e Vithkuqit, të cilat ne i kishim spastruar vetëm disa javë më parë. Përsëri partizanët me një instinkt të saktë të tyre gjetën pikën më të dobët të rrethimit tonë dhe arritën që të ruanin pjesën më të madhe të trupave të tyre të luftimit. Operacioni u mbyll në ditën e pestë të luftimeve, duke spastruar një mori xhepash që kishim mbetur në rrethim dhe duke kapur apo asgjësuar partizanët e mbetur. Po kështu arritëm që disa prej liderëve të tyre t’i nxirrnin nga pyjet e thella, ku ishin fshehur. Megjithëse një sukses i plotë nuk mund të thuhej se ishte arritur, përsëri gati gjysma e partizanëve që operonin në zonën e Pindit mund të konsideroheshin si jashtë fushës së betejës.