Si te mbrohen femrat nga kanceri i gjirit

nga bigbeng Sat Nov 14, 2009 10:24 am

..........11 përgjigje për kancerin e gjirit ........

Si te mbrohen femrat nga kanceri i gjirit 0

Kanceri i gjirit është një nga kanceret më të shpeshtë tek gratë. Por
si të mbrohemi nga kjo, cilat janë gratë që rrezikohen dhe çfarë
trajtimesh duhen bërë për t u shëruar. Ja disa pikëpyetje që kërkojnë
përgjigje…
1. Cilat janë femrat që rrezikohen më shumë nga kanceri i gjirit?
Kanceri i gjirit prek përgjithësisht shumë gra, madje në disa vende, po
t i analizosh në gjithë jetën e tyre i pikasim në 1/10 të grave. Pa
dyshim, duket një shifër marramendëse dhe tronditëse. Shumë rrallë ajo
zhvillohet në vajzat e reja, pra të moshave deri në 30-35 vjeç,
ndërkohë që ajo është e shpeshtë te gratë pas moshës 50-vjeçare. Ja pse
në disa vende perëndimore të Evropës, depistimi i kancerëve që në
moshën e duhur bëhet falas dhe çdo 1 apo 2 vjet nga moshat 50-75-
vjeçare. Depistimi mund t i shtojë shpresat për shërimin e kancereve të
këtij lloji në 30%, pasi kanceri zbulohet më herët, pra pa u bërë
tumori 1 cm, çka është më e lehtë për ta shëruar. Por ka disa lloj
femrash që rrezikohen më shumë se të tjerat: veçanërisht ato që nuk
kanë pasur fëmijë ose që kanë lindur fëmijë pas moshës 40- vjeçare. Po
kështu, dhe ato që kanë pasur probleme me thithat e gjirit, me
menstruacionet që u vijnë para kohës në adoleshencë apo që kanë një
menopauzë të vonuar. Pa dyshim edhe ato që pinë alkool. Njihen
gjithashtu edhe format gjenetike të kancerit të gjirit, por kjo ndodh
rrallë : në 5-8 % të rasteve.

2. Përse është shtuar kanceri i gjirit të gratë ?
Shtimi i kancerit është real dhe kjo nuk lidhet vetëm me jetëgjatësinë
e njerëzve sot, apo me diagnostikimin e hershëm të sëmundjes përmes
mamografisë. Specialistët pyesin nëse ndryshimet në mënyrën e jetesës,
veçanërisht ushqimi, luajnë rol në këtë drejtim. Ata dyshojnë edhe në
ndotjen e mjedisit apo efektet e trajtimeve të ndryshme hormonale te
gratë. Krahas kësaj janë shtuar dhe kanceret e tjera si ai i prostatës,
ndërkohë që burrat nuk marrin hormone.

3. A duhet shmangur marrja e pilulës (Terapia hormonale zëvëndësuese) gjatë kohës së menopauzës, në mënyrë që të mbrohemi?
Lidhur me pilulën, çështja është delikate. Për shume kohë specialistët
pohonin se globalisht ajo nuk e shtonte rrezikun e kancerit të gjirit.
Por sot ekspertët janë më pak kategorikë në këtë pohim. Por edhe nësë
është realisht përdorimi i pilulës, në të njëjtën kohë pilula ul
mundësinë e kancerit të vezoreve. Megjithatë, pilula nuk rekomandohet
pas një kanceri gjiri dhe në këto raste duhen përdorur kontraceptivë
mekanikë si sterilete, prezervativë, etj. Është fakt që përdorimi i
THS, që kombinon estrogjenet me progestativ, dhe që rekomandohet gjatë
menopauzës, shton disi rrezikun e mundësisë së një kanceri gjiri dhe ky
rrezik është më i madh në raport me kohëzgjatjen e përdorimit të THS.
Statistikat tregojnë për një diagramë të tillë. Mjekët rekomandojnë që
hormonet të merren vetëm kur ato janë të domosdoshme dhe për një kohë
sa më të shkurtër që të jetë e mundur.

4. Përse një gruaje i hiqet gjiri dhe një tjetre jo ?
Ruajtja e gjirit nuk është gjithnjë e mundur, ndoshta sepse në gji ka
disa vatra tumorale ose të tilla janë karakteristikat e qelizave apo të
indit tumoral, dhe sigurisht nëse tumori nuk i kalon të 3 cm. Në disa
raste, trajtimi fillon me kimioterapi për të zvogëluar volumin e
tumorit, çka lejon që në një fazë të dytë të bësh operacionin duke
ruajtur gjirin e femrës.

5. “Kimioterapia”, a është diçka sistematike në këto raste ?
Kancerologeët kanë tendencë për ta bërë atë, pasi ajo pakëson rrezikun
e rishfaqjes së kancerit. Por ajo është e padobishme kur tumori është
më pak se 1 cm. dhe kur dallohet herët, në një kohë që gjendrat
limfatike të sqetullave ende nuk janë prekur, çka e ndeshim gjithnjë e
më shpesh gjatë depistimit të hershëm. Në këtë rast, trajtimi qëndron
kryesisht në heqjen e tumorit përmes kirurgjisë dhe pastaj mbi gjirin e
gruas bëhen rrezet me energji të lartë (radioterapi). Te disa femra që
janë në menopauzë, kur tumori është i pajisur me receptorë hormonalë,
një hormonoterapi me antiestrogjene mund të përdoret si plotësues i
kimioterapisë.

6. Kur përdoret hormonoterapia ?
Nuk duhet ngatërruar hormonoterapia e kancerit të gjirit me trajtimin e
gruas me Terapi Hormonale Zëvëndësuese, që shpesh u rekomandohet grave
në menopauzë. Në kancerin e gjirit jepen në fakt ilaçe që veprojnë si
antihormone, duke bllokuar efektet e estrogjeneve mbi rritjen e
qelizave të thithave të gjirit. Ekzistojnë dy tipe të rëndësishme :
“tamoxifenë” dhe “antiaromatase”. Këto ilaçe u propozohen pacientëve të
kancerit të gjirit që kanë receptorë për estrogjenët, çka përfaqëson më
shumë se 2/3 e këtyre kancereve. Zakonisht ato rekomandohen të merren
gjatë 5 vjetëve pas menopauzës, por mund të përdoren herë pas here
tamoxifenë dhe antiaromatase. Për të kufizuar rrezikun e përsëritjes
pas 5 vjetësh trajtimi me tamoxifenë, mund të vazhdohet me
antiaromatase gjatë 5 vjetëve. Para menopauzës mund të përdoren
gjithashtu ilaçe hormonale (analogët e LHRH), të cilat pengojnë vezët
të veprojnë dhe të sekretojnë estrogjenë.

7. Cilat janë efektet kryesore dytësore gjatë këtij lloj trajtimi?
Kimioterapia sulmon qelizat që ripërtërihen shpejt dhe mund të veprojë
mbi qelizat e palcës së kockës dhe vatrat e rrënjëve të flokëve dhe
qimeve, çka dhe shpjegon se përse shfaqet një lloj anemie në këto raste
dhe pse ka rënie të qimeve dhe të flokëve te pacientët. Për të njëjtën
arsye mund të ketë dhe të vjella, por efektet dytësore janë pakësuar
shumë që kur kanë filluar të përdoren ilaçe parandaluese kundër të
vjellave gjatë ciklit të “kimioterapisë”. Një nga problemet e
radioterapisë është se ajo mund të sjellë skuqje në nivelin e gjirit që
ështe rrezatuar. Ndodh që të skuqet e gjithë zona e gjirit, çka sjell
edhe dhimbje.

8. Çfarë është teknika e gjendrës limfatike “mbrojtëse” ?
Deri para pak kohësh, heqja e tumorit “pushtues”, pra që ka filluar të
filtrojë në gjendrën e gjoksit, është shoqëruar në mënyrë sistematike
me një “kyretazh”, gërryerje të zonës së prekur (operacioni qëndron në
heqjen e një pjese të rrjetit të gjendrave limfatike të vendosura nën
sqetull, në anën e gjirit të prekur). Sot një grup gjithnjë e më i madh
ekipesh mjekësore privilegjojnë teknikën e gjëndrës limfatike
“mbrojtëse” apo “roje”. Në praktikë, një substancë radioaktive e lehtë
dhe një ngjyrosës injektohen rreth tumorit pak përpara heqjes së tij.
Këto substanca shkojnë në sistemin limfatik dhe përqendrohen në
gjendrat e para që janë prekur nga tumori, pra gjendrat “roje”. Ky lloj
“shënimi” me ngjyrë lejon që kirurgu ta pikasë mirë dhe të heqë përmes
një prerjeje të vogël mesatarisht dy gjendra, të cilat analizohen gjatë
ndërhyrjes që bëhet. Nëse janë kanceroze, atëherë hiqet i gjithë rrjeti
i gjendrave, por në rast të kundërt, ato nuk preken.

9. A duhet bërë një riedukim pas operacionit? Çfarë kujdesi duhet bërë pas një kanceri të gjirit ?
Me progresin e kirurgjisë është bërë e rrallë që të kesh një krah të
fryrë pas operacionit. Por është e mundur që të ndjesh një lloj
shqetësimi në shpatull, veçanërisht kur kirurgu ka hequr ganglionet nga
sqetulla për t i analizuar ato. Një riedukim apo ushtrimet fizike mund
të përdoren për t i dhënë krahut apo shpatullës një lloj
zhdërvjelltësie. Në të gjitha rastet, nëse krahu i anës së sëmurë është
fryrë duhet të konsultoheni dhe duhet t i shmangeni shfaqjes së tij në
diell. Po kështu nuk duhet të mbani gjëra të rënda nga ajo anë.
Gjithashtu, mos përdorni produkte që dëmtojnë krahun dhe vishni gjëra
të rehatshme. Në këto raste rekomandohet një lloj veprimtarie fizike si
dhe mospërdorimi i shumtë i alkoolit.

10. Nëse hiqet gjiri, a mund ta rikrijojmë atë përmes kirurgjisë plastike?
Një kirurgji plastike u propozohet gjithnjë grave që kanë hequr gjirin.
Kirurgu përdor një lloj proteze silikoni ose një pjësë të lëkurës së
saj, një ind dhjamor apo një muskul që i hiqet në nivelin e kurrizit
dhe të barkut. Gjiri mund të rikonstruktohet në të njëjtën kohë që
bëhet dhe operacioni i heqjes së tij. Ose mund të kryhet pasi është
mbaruar trajtimi antikanceroz. Zakonisht bëhen dy ndërhyrje për të
arritur sukses. Një kirurgji plastike mund të jetë e nevojshme pas një
radioterapie, për t i dhënë asaj një formë të ngjashme me gjirin tjetër.

11. Pas trajtimit, a duhet mbikëqyrur gjiri rregullisht ?
Nganjëherë duam ta harrojmë sëmundjen. Por sigurisht, duhet të
sigurohemi nëse gjithçka ka shkuar mirë. Pas një viti bëhet një
konsultë klinike, e cila pastaj bëhet çdo 6 muaj, gjatë 5 vjetëve. Më
pas ajo bëhet një herë në vit. Kjo analizë plotësohet dhe me një
mamografi. Sigurisht, ka dhe analiza të tjera plotësuese si analiza
gjaku, ekografia dhe rezonanca magnetike.

Thursday	+14°	+7°
Friday	+12°	+6°
Saturday	+13°	+4°
Sunday	+11°	+1°
Monday	+11°	+1°
Tuesday	+12°	+5°

Si te mbrohen femrat nga kanceri i gjirit

Si te mbrohen femrat nga kanceri i gjirit

MENU

SHTYPI I DITES

REVISTA

FAQET PARTNER