C'fare eshte jeta....
+18
JK
Naqja Shkodrane
XHEMI
Goc Tirone
Eri dr
taku
Ylli
Tironcja_omel
Morena
capkenja
Princo
Kalomira
bigbeng
Maks
Barbi
Zebra
dajti i modh
Irinda
22 posters
Faqja 1 e 2 • 1, 2 
C'fare eshte jeta....
nga Vizitor Tue Mar 17, 2009 5:33 pm
Nuk jemi aspak tė veēantė. Nė gjithėsi, me siguri veē nesh, ka edhe gjallesa tw tjera, por ato ndryshojnė kategorikisht nga pėrfytyrimet tona
Ēdonjėri prej nesh e di shumė mirė ēėshtė jeta. Nuk kemi asnjė vėshtirėsi pėr tė dalluar krijesat e gjalla nga materia jo e gjallė. Ne ndryshojmė nga shkencėtarėt, ngaqė kėtyre nuk iu mjafton ndarja intuitive e botės nė organizma tė gjalla dhe objekte jo tė gjalla. Koncepti i jetės ėshtė njohur nga biologėt, fizikanėt dhe informaticienėt, por kanė pasur vėshtirėsi tė madhe pėr ta pėrkufizuar atė, madje edhe deri mė sot, sepse akoma nuk ėshtė gjetur asnjė formulė e pėrgjithshme qė tė pranohet. Megjithatė duhet thėnė se nga koha nė kohė janė organizuar konferenca, nė tė cilat kanė marrė pjesė qindra studiues nga vende tė ndryshme tė botės. Atje kanė bėrė propozime tė reja, por nuk ka pasur asnjė rast qė dy prej kėtyre propozimeve tė kenė qenė tė njėjta. Mund tė thuhet, se karakteristika mė e rėndėsishme e jetės ėshtė quajtur kėmbimi i materies dhe energjisė mes organizmit dhe rrethinave (mjedisit) tė tij, ashtu sikurse shumėzimi apo dhe shumėfishimi i saj.
Nė kėtė pėrkufizim kaq tė shtrirė mund tė ketė ndonjė formė tė pazakontė jete, e cila u bė e njohur nė gusht tė vitit 2007 nga grupi i studiuesve tė Institutit tė Fizikės Pėrtejtokėsore me emrin "Maks Planc nė Granching", poshtė Monachium. "Jeta e huaj mund tė ekzistojė nė Tokė, nė formėn e grimcės prej pluhuri qė vallėzon", - kėshtu ėshtė vendosur nga fizikanėt e kėtij instituti, tė cilėt simuluan nė kompjuterėt e tyre molekulėn e pluhurit elektrikisht tė ngarkuar njėlloj si pluhuri qė ndodhet nė pėrbėrjen e rresė sė materies ndėryjore.
Pėrfundimi i simulimit doli aq interesant, saqė jo vetėm habiti tė gjithė, por dhe gėzoi pa masė eksperimentuesit. Kėshtu, "pluhurat elektrikisht tė ngarkuar, tė rrethuar
nga plazma kozmike u vendosėn nė spirale dyfishe, tė ngjashme me ato, qė nė organizmat e tokės krijojnė AND-nė. Mė tepėr do tė thoshim akoma, se kėto krijesa sillen si gjallesa.
Kėto gjallesa kopjojnė dhe transmetojnė informacionet e ndėrsjella", - shpjegon dr. Gregor Morfill, drejtuesi i eksperimentit. Fillimisht, pluhurat e imėt tėrhoqėn molekulat e ngarkuara negativisht (elektronet) nga rrethinat, ndėrsa mė pas tėrhoqėn jonet pozitive nga plazma, duke krijuar kėshtu rreth tyre njė membranė tė qėndrueshme. Kėshtu u krijuan rregullisht rrjete pluhurash, qė pėr nga forma kujtojnė spiralet dyfishe tė AND-sė.
Kėto spirale, ashtu sikurse tė AND-sė, grumbullojnė informacione, ndėrsa rregulli i lidhjes mes tyre me fijet e gjata apo tė shkurtra qoftė dhe kopjimi nga njėra te tjetra spirale ėshtė njėlloj si te kodi gjenetik.
Studiuesit akoma nuk shikojnė saktėsisht se si kryhet ky kopjim. Ndėrsa dihet se spiralet e pluhurit kėrkojnė rrjedhje energjie nga mjedisi (rrethinat). Atė e shpie plazma, pra material i jonizuar ku krijohen kėto grimca. Nė sajė tė kėsaj, jo vetėm se mund tė zgjaten, por po ashtu edhe tė shtohen. "Madje njė spirale mund tė konkurrojė me tė tjerat me po kėtė lloj ushqimi, siē ėshtė pėr ato plazma. Por meqenėse janė po ashtu tė afta, ato vetė transmetojnė reciprokisht kodin gjenetik, mund tė evoluojnė nė sistem shumė tė pėrbėrė", -konfirmon dr. Morfill.
Grupi gjerman aktualisht ėshtė duke pėrgatitur eksperimentin me grimcat e pluhurit. Ky eksperiment ėshtė i vėshtirė, sepse forca e veprimit gravitacional nė plazmėn e vėrtetė mund ti shkėpusė mė lehtėsisht spiralet e pluhurit. Pra mund tė ketė tė ngjarė qė ato e tu shmangen vėshtirėsive - eksperimenti do tė zhvillohet nė Stacionin Ndėrkombėtar Kozmik nė kushtet e mungesės sė peshės.
GRIMCA E JETĖS PĖRTEJ TOKĖS.
Thėrrmimi, apo strukturat e formuara nga grimcat e pluhurit, do tė kenė apo jo gjallesa, kjo do tė varet nga pranimi i pėrkufizimit. Dikur biologėve, gjatė formulimit tė pėrkufizimit tė jetės, iu erdhi nė ndihmė fizikani Erwin Schrodinger, Laurent i ēmimit "Nobel" dhe njėri prej klasikėve tė shekullit XX. Nė vitin 1944, nė librin e tij tė famshėm "What is life?" (Ēėshtė jeta?) bėnte me dije, se njė nga kriteret mė tė rėndėsishme tė jetės ėshtė grumbullimi dhe transmetimi i informacionit, ndėrsa kodi qė mundėson pėrcjelljen e tyre nga prindi te fėmijėt, duhet tė jetė po ashtu shumė i pėrbėrė, por dhe shumė i kondensuar, i tillė qė mund tė futet te ēdo qelize. Si fizikan, Schrodingeri ishte i bindur se ky informacion duhet tė jetė i regjistruar nė sistemin ndėrmjet lidhjeve kimike nė qelizė. Vetėm disa vjet mė vonė, Francis Crick dhe James Watson zbuluan spiralen dyfishe tė AND-sė, dy fije prej sė cilės janė tė lidhura me shkallė katėrshe tė njė rregulli tė ndryshėm. Pėrkufizimi (definicioni) i jetės i propozuar nga Schrodingeri rezultoi profetik. Kėshtu fizikani u bė bazė e re pėr fizikėn moderne-gjenetika molekulare", - kjo konfirmoi pėrputhjen ideale me parashikimin dhe vėrtetėsinė e astrobiologut prof. Paul Davies.
Sipas pėrkufizimit tė Schrodingerit, strukturat pluhurore kanė shumė karakteristika tė jetės. Ato grumbullojnė informacione dhe i transmetojnė nė spirale tė tjera pluhurore, duke shfrytėzuar energjinė e marrė nga jashtė. Ato krijojnė rregullin nga kaosi.
Nga molekulat e pluhurave qė enden (vallėzojnė) krijon kristale tė rregullta dhe struktura spirale tė ngjashme me AND-nė. Gjithsesi, ka shumė vende me masa tė bollshme pluhuri tė zhytura nė plazmėn kozmike, ku mund tė shfaqen forma tė tilla jete. Nė sistemin tonė planetar tė tilla ndodhen nė unazat e Saturnit dhe ato tė Uranit, rreth dhjetė mijė unaza tė holla rreth Saturnit qė kanė pluhura, shkėmbinj dhe akull. Plazma kozmike (gjendja e veēantė agregate e lėndės qė pėrbėhet nga atomet e jonizuar dhe elektrone tė lirė) - d.m.th materie e rrallė me ngarkesa elektrike, qė vazhdimisht e kanė burimin nga era diellore. Eventualisht pėr spiralet pluhurore qė enden nė unazat e Saturnit, ritmi i jetės prapėseprapė do tė ishte i ngathėt. Proceset nė kristalet plazmore lėvizin vazhdimisht qindra mijė herė mė ngadalė se nė biosferėn e Tokės.
Shumė shkencėtarė kėrkojnė thėrrmijėn e parė tė jetės fillestare pikėrisht pėrtej Tokės. Megjithatė, gjithėsia ėshtė njė furrė gjigante, e krijuar nga atomet e thjeshta tė substancave, tė cilat mė vonė shėrbejnė jo vetėm pėr ndėrtimin e planetėve, por dhe pėr krijesat e trupave tė gjallė. Teoria e kryespermės, d.m.th. hipoteza se jeta nė Tokė ka ardhur nga kozmosi, po testohet nga dhjetėra sonda tė hedhura nė sipėrfaqen e Marsit, Afėrditės dhe nė trupat e tjerė qiellorė. Vėrtetėsia e kėsaj teorie ka bindur mes tė tjerėve edhe prof. Francis Crick, laurenti nobelist nė zbulimin e spirales dyfishe tė AND-sė dhe prof. Fred Hoyle, tė cilėt pėr shėrbimin nė fushėn e astronomisė merituan ēmimin e "Lordit".
NUK JEMI KAPRICIOZĖ TĖ FATIT
Astronomėt vėrtetojnė se transportin e lidhjeve organike qė ndodhen te karboni dhe uji, tė ardhur nga hapėsira kozmike nė sipėrfaqen e Tokės, e sigurojnė kometat. Rreth tre vjet mė parė, 80 teleskopė vrojtuan njė spektakėl tė madh, qė u pa nga shumė njerėz, tė cilėve iu turbulloi sytė kur kjo kometė humbėse eklipsoi tė gjithė trupat qiellorė me ndriēim tė dobėt rreth planetit tonė. Sonda amerikane kozmike "Deeo Impact", nė korrikun e vitit 2005 u ndesh me kometėn "Tempel" me "flokė" dhe ngjyrė bakri, me peshė gati gjysmė toni. Kjo xhufkė me majė gjigante me pėrmbajtje avujsh uji dhe me pluhurin qė u mor nga brendėsia e saj, ndikoi qė tė supozohej pėr rolin qė luajnė kometat si pėrbėrės tė materialeve tė mėvonshme qė krijuan jetėn dhe njėherėsh pėr tė ndėrtuar mjete transporti pėr tė sjellė materiale nga andej nė Tokė. Siē treguan mė vonė analizat, doli se nė renė pluhurore tė saj kishte shumė lloje molekulash organike, ashtu si ato qė janė qereste e trupave tanė.
Astrofizikanėt dhe biologėt prej kohėsh zhvillojnė diskutimet nėse gjithėsia qysh prej fillimit tė ekzistencės sė saj ka qenė "e mbarsur me jetė". Me fjalė tė tjera, kjo ėshtė njėlloj dhe e pashmangshme, ashtu si krijimi i atomeve, yjeve dhe galaktikave. Njė pjesė e studiuesve konfirmojnė me kėmbėngulje, se nė Tokė kėto gjallesa u gjendėn krejt rastėsisht, pėr shkak tė zhvillimeve fantastike tė rrethanave. Pjesa tjetėr provon se qysh prej fillimit kjo ka qenė e piketuar nė skenarin e gjithėsisė.
"Ekzistencėn tonė ia kushtojmė kufirit tė kapriēios sė ēuditshme tė kozmosit", - ka thėnė 30 vjet mė parė nė esenė "Rastėsia dhe domosdoshmėria" Jasques Monod, biologu i vlerėsuar francez dhe laurent i ēmimit "Nobel". "Njeriu ėshtė mospėrfillės ndaj gjithėsisė kolosale, prej sė cilės lindi pėr shkak tė rastėsisė". Megjithatė mjaftoi vetėm ēerek shekulli qė formulimi kategorik i Monod-it u njoh pėr sigurinė e tij. Gjithėsia ka njė potencial tė ēuditshėm krijues. Aftėsia bazė e komplikoi pėrherė e mė shumė strukturėn e elementėve tė thjeshtė qė ekzistonin nė hershmėri", - konfirmoi prof. Paul Davies, fizikani teorik britanik.
Kėshtu, jeta siē e njohim ne, ėshtė njė shembull i shkėlqyer. Format e reja tė arritura nga proceset e vazhdueshme kopjues janė trashėgimtare tė evolucionit. Pikėrisht kjo e fundit, pra aftėsia evolutive, ėshtė shenjė e jetės, - sipas biologut meksikan Antonio Lanzano, - ėshtė me thelbėsore. Prof. Lanzano prej 30 vjetėsh merret me origjinėn e jetės nė Tokė, si dhe udhėheq "Shoqatėn Ndėrkombėtare tė Studimeve mbi Fillimin e Jetės". Sipas tij, nuk mjafton tė njohėsh si tė gjallė ēdo molekulė qė arrin tė vetėkopjohet. Jeta ėshtė sistem qė jo vetėm lejon, por edhe i nėnshtrohet ndryshimit tė pandalshėm. Ky sistem ėshtė kimik, qė nėpėrmjet mutacionit gjenetik vazhdon tė transformohet nė vetvete dhe tė pėrshtatet ndaj kushteve tė mjedisit. Nė kėtė mėnyrė krijohen pėrherė e mė shumė forma tė thjeshta me strukturė tė pėrbėrė.
KRIJESAT E PANJOHURA NĖ KOMPJUTER.
Disa filozofė biologjie shkojnė edhe mė tej. Nėse jeta vazhdimisht evoluon dhe krijon forma tė reja, atėherė ajo fiton po ashtu tipare tė reja, kjo veprimtari nuk mund tė jetė absolutisht e lidhur vetėm me njė lloj materieje. Ajo nuk duhet tė mbėshtetet vetėm nė lidhje tė karbonit dhe albuminės edhe pse kėto nė Tokė janė me bollėk. Mė nė fund jeta nuk duhet tė mbėshtetet absolutisht nė substancat kimike. Madje mundet tė mos tė fitohet fare nga materiali. "Nėse kjo dikujt i duket e parėndėsishme, le ta mbikėqyrė. Krijesat e panjohura tashmė janė shfaqur nė laboratorėt e SHBA-sė, Japoni, Itali, Gjermani, nė Britaninė e Madhe, madje dhe janė futur edhe nė internet", -paralajmėron fizikani dhe astronomi David Berling nė librin "Life everywhere" (Jetė ka gjithandej). Nuk janė tė ngjashme me ne, origjina e tyre ėshtė komplet e ndryshme nga organizmat natyrorė nė Tokė. Mund tė thuash se banojmė nė shtresa tė tjera tė realitetit. Por kėtu mundet tė shtohen, rriten, konkurrojnė mes tyre, evoluojnė dhe vdesin njėlloj si ne. Kjo ėshtė pra forma artificiale e jetės dhe e panoramės shifrore e peizazhit tė kompjuterėve.
Pionieri i kėrkimeve tė formave tė reja tė jetės joorganike ėshtė prof. Thomas Ray i Universitetit tė Oklahamės, krijues i programit kompjuterik "Terra-life" (Jeta nė Tokė). Burimi i jetės shifrore nė kompjuterin e Ray-t ėshtė i shkurtėr, qė numėron thuajse 80 pėrtypje tė programit "Ancestor" (Paraardhės), i pajisur me aftėsi vetėkopjuese nė memorien operacionale tė kompjuterit. Ky program jo i madh qe kopja e tij ėshtė e thjeshtė dhe me analogji tė drejtpėrdrejtė me kodin gjenetik, qė shfaqet nė jetėn biologjike tė tokės. Krijuesi i tij e pajisi atė po ashtu me sistem tė atillė qė gjatė kopjimit tė bėjė gabime sa mė tė vogla. Kėto gabime duhen nė mėnyrė qė programi i pasardhėsve tė ndryshonte nga origjinali apo tė mund tė evoluonte. Eksperimenti i prof. Ray-n vazhdon. Nė kompjuter krijohen sintetike qė mund tė replikojnė. Mutacionet shkaktojnė shndėrrimin e formave tė hershme nė tė tjera forma, ndėrsa evolucioni kryhet me anėn e seleksionimit natyror dhe konkurrimit tė gjenetipeve tė ndryshėm te vendi i memories sė kompjuterit.
A thua se krijesat kompjuterike janė tė gjalla? Sipas prof. Ray-n dhe shumė krijuesve tė qenieve tė gjalla inteligjente artificiale nuk konsiston nė atė se ēfarė krijimesh realizohen nė materien e ngurtė, tė lėngėt, tė gaztė apo nė formė zero - qė ėshtė e vetme nga elektronet vallėzuese nė kompjuter. E rėndėsishme ėshtė se molekulat e vdekura apo programi abstrakt i shndėrron nė organizėm krijues individual.
RRJETET ARTIFICIALE QĖ ĖNDĖRROHEN
Rrjetet nervore artificiale tregojnė p.sh. aftėsinė pėr tu menduar. Nė kėtė sektor, deri pak kohė mė parė nuk kanė qenė njėlloj. Sot fillojmė tė kemi konkurrencė. Rrjetet e krijuara nga truri me thurje nervore tė gjalla tė njėllojta me ekuivalentet elektronikė qė vetėmėsojnė, nxjerrin konkluzione dhe marrin vendime. Do tė arrijnė po ashtu tė kombinojnė informacione nga sektorė krejtėsisht tė ndryshėm Mundet p.sh. tė ndėrtohet njė rrjet, i cili tė marrė vesh femrat. I njėjti rrjet mund tė mėsojė se ēfarė ėshtė peshku. Por mė e ēuditshmja ėshtė se ky rrjet bashkon gruan me peshkun. Kjo do tė thotė, se kėshtu pėrfytyrohet sirena. Pra do tė njohė sirenat me shėmbėlltyrė, pavarėsisht se ato asgjėkund nuk i kishte parė. Madje rrjetet artificiale arrijnė ti ėndėrrojnė - thotė prof. Ryszard Tadeusicz nga Krakovi, i cili 25 vjet mė parė ishte krijuesi i parė i rrjetit artificial nervor. Rrjetet janė dėshmi se natyra di nė mėnyrė tė pėrsosur se si tė organizojė sisteme tė mendimit pa qenė angazhimi biologjik i trurit, d.m.th. pa subkontrollin siē e tha Christopher Langton, informator nga San Fe nė Meksikėn e Re, qė drejton programin e krijimit tė jetės artificiale atje.
Jo shumė kohė mė parė u bėnė po ashtu prova pėr krijimin e formave tė reja tė jetės, tė bazuar tek albumina. Shkencėtarėt e Universitetit tė Rockefellerit ndėrtuan dy vjet mė parė qelizėn artificiale tė gjeneve, enzimave dhe albuminės tė marra nga krijesa tė ndryshme. Kjo kujton bashkimin mbresėlėnės nė tė cilin ēdo fragment buronte nga njė tjetėr terren. Membrana qelizore prej pluhurit tė vezės dhe bakteret e brendshme ndihmojnė nė tretjen, enzimat nga viruset dhe degėzimet e tjera. Qelizat artificiale tė venave marrin ushqim dhe se ndriēimin e marrin nga furnizimi i gjeneve fluoreshente me origjinė nga kandili i detit. Hapi tjetėr do tė jetė pėrpunimi i mekanizmit, qė e lejon atė tė ndėrtojė albuminėn dhe shumėzimin. Kėshtu qė firma amerikane biokimike "ProtoLife" paralajmėron krijimin e jetės artificiale gjate tre vjetėve mė tė afėrt. Kėto do tė jenė tė ngjashme me bakteret.
Patentėn e metodės sė krijimit tė organizmave tė gjalla, gjenetiku amerikan dr.Craig Venter arriti ta pėrgatisė dy vjet mė parė. Ky ishte i vetmi qė nė vitin 2001 fitoi garėn mes dhjetėra kolektivave ndėrkombėtare qė luftonin pėr prioritetin nė deshifrimin e gjenit njerėzor. Kėtė herė morėn mikroorganizma tė kultivuara, tė ngjashme me bakteret qė arritėn tė prodhojnė biolėndėt djegėse. Pikė dalje u bėnė mikroorganizmat e thjeshta Mycoplasma genitarium, qė vegjetojnė nė rrugėt e frymėmarrjes sė njeriut dhe nė organet seksuale. Dr. Venter, nga 480 gjene humbi 100 prej tyre, sado qė mykoplazma e venave ishte larg. Eliminimi i gjeneve tė radhitura ndihmoi nė pėrcaktimin se cilat nga kėto janė tė domosdoshme pėr rritjen dhe kopjimin e organizmit. Pėrfundimi i patentės se dr. Venter-it shpjegon autorin e ligjit: "Kompozimit mė tė rėndėsishėm tė gjeneve si dhe atyre artificiale qė jetojnė tė lira nė organizėm dhe tė afta pėr rritje dhe shumėzim".
Kėshtu qė, gara pėr krijimin e formave tė jetės mbetet e hapur..
Ēdonjėri prej nesh e di shumė mirė ēėshtė jeta. Nuk kemi asnjė vėshtirėsi pėr tė dalluar krijesat e gjalla nga materia jo e gjallė. Ne ndryshojmė nga shkencėtarėt, ngaqė kėtyre nuk iu mjafton ndarja intuitive e botės nė organizma tė gjalla dhe objekte jo tė gjalla. Koncepti i jetės ėshtė njohur nga biologėt, fizikanėt dhe informaticienėt, por kanė pasur vėshtirėsi tė madhe pėr ta pėrkufizuar atė, madje edhe deri mė sot, sepse akoma nuk ėshtė gjetur asnjė formulė e pėrgjithshme qė tė pranohet. Megjithatė duhet thėnė se nga koha nė kohė janė organizuar konferenca, nė tė cilat kanė marrė pjesė qindra studiues nga vende tė ndryshme tė botės. Atje kanė bėrė propozime tė reja, por nuk ka pasur asnjė rast qė dy prej kėtyre propozimeve tė kenė qenė tė njėjta. Mund tė thuhet, se karakteristika mė e rėndėsishme e jetės ėshtė quajtur kėmbimi i materies dhe energjisė mes organizmit dhe rrethinave (mjedisit) tė tij, ashtu sikurse shumėzimi apo dhe shumėfishimi i saj.
Nė kėtė pėrkufizim kaq tė shtrirė mund tė ketė ndonjė formė tė pazakontė jete, e cila u bė e njohur nė gusht tė vitit 2007 nga grupi i studiuesve tė Institutit tė Fizikės Pėrtejtokėsore me emrin "Maks Planc nė Granching", poshtė Monachium. "Jeta e huaj mund tė ekzistojė nė Tokė, nė formėn e grimcės prej pluhuri qė vallėzon", - kėshtu ėshtė vendosur nga fizikanėt e kėtij instituti, tė cilėt simuluan nė kompjuterėt e tyre molekulėn e pluhurit elektrikisht tė ngarkuar njėlloj si pluhuri qė ndodhet nė pėrbėrjen e rresė sė materies ndėryjore.
Pėrfundimi i simulimit doli aq interesant, saqė jo vetėm habiti tė gjithė, por dhe gėzoi pa masė eksperimentuesit. Kėshtu, "pluhurat elektrikisht tė ngarkuar, tė rrethuar
nga plazma kozmike u vendosėn nė spirale dyfishe, tė ngjashme me ato, qė nė organizmat e tokės krijojnė AND-nė. Mė tepėr do tė thoshim akoma, se kėto krijesa sillen si gjallesa.
Kėto gjallesa kopjojnė dhe transmetojnė informacionet e ndėrsjella", - shpjegon dr. Gregor Morfill, drejtuesi i eksperimentit. Fillimisht, pluhurat e imėt tėrhoqėn molekulat e ngarkuara negativisht (elektronet) nga rrethinat, ndėrsa mė pas tėrhoqėn jonet pozitive nga plazma, duke krijuar kėshtu rreth tyre njė membranė tė qėndrueshme. Kėshtu u krijuan rregullisht rrjete pluhurash, qė pėr nga forma kujtojnė spiralet dyfishe tė AND-sė.
Kėto spirale, ashtu sikurse tė AND-sė, grumbullojnė informacione, ndėrsa rregulli i lidhjes mes tyre me fijet e gjata apo tė shkurtra qoftė dhe kopjimi nga njėra te tjetra spirale ėshtė njėlloj si te kodi gjenetik.
Studiuesit akoma nuk shikojnė saktėsisht se si kryhet ky kopjim. Ndėrsa dihet se spiralet e pluhurit kėrkojnė rrjedhje energjie nga mjedisi (rrethinat). Atė e shpie plazma, pra material i jonizuar ku krijohen kėto grimca. Nė sajė tė kėsaj, jo vetėm se mund tė zgjaten, por po ashtu edhe tė shtohen. "Madje njė spirale mund tė konkurrojė me tė tjerat me po kėtė lloj ushqimi, siē ėshtė pėr ato plazma. Por meqenėse janė po ashtu tė afta, ato vetė transmetojnė reciprokisht kodin gjenetik, mund tė evoluojnė nė sistem shumė tė pėrbėrė", -konfirmon dr. Morfill.
Grupi gjerman aktualisht ėshtė duke pėrgatitur eksperimentin me grimcat e pluhurit. Ky eksperiment ėshtė i vėshtirė, sepse forca e veprimit gravitacional nė plazmėn e vėrtetė mund ti shkėpusė mė lehtėsisht spiralet e pluhurit. Pra mund tė ketė tė ngjarė qė ato e tu shmangen vėshtirėsive - eksperimenti do tė zhvillohet nė Stacionin Ndėrkombėtar Kozmik nė kushtet e mungesės sė peshės.
GRIMCA E JETĖS PĖRTEJ TOKĖS.
Thėrrmimi, apo strukturat e formuara nga grimcat e pluhurit, do tė kenė apo jo gjallesa, kjo do tė varet nga pranimi i pėrkufizimit. Dikur biologėve, gjatė formulimit tė pėrkufizimit tė jetės, iu erdhi nė ndihmė fizikani Erwin Schrodinger, Laurent i ēmimit "Nobel" dhe njėri prej klasikėve tė shekullit XX. Nė vitin 1944, nė librin e tij tė famshėm "What is life?" (Ēėshtė jeta?) bėnte me dije, se njė nga kriteret mė tė rėndėsishme tė jetės ėshtė grumbullimi dhe transmetimi i informacionit, ndėrsa kodi qė mundėson pėrcjelljen e tyre nga prindi te fėmijėt, duhet tė jetė po ashtu shumė i pėrbėrė, por dhe shumė i kondensuar, i tillė qė mund tė futet te ēdo qelize. Si fizikan, Schrodingeri ishte i bindur se ky informacion duhet tė jetė i regjistruar nė sistemin ndėrmjet lidhjeve kimike nė qelizė. Vetėm disa vjet mė vonė, Francis Crick dhe James Watson zbuluan spiralen dyfishe tė AND-sė, dy fije prej sė cilės janė tė lidhura me shkallė katėrshe tė njė rregulli tė ndryshėm. Pėrkufizimi (definicioni) i jetės i propozuar nga Schrodingeri rezultoi profetik. Kėshtu fizikani u bė bazė e re pėr fizikėn moderne-gjenetika molekulare", - kjo konfirmoi pėrputhjen ideale me parashikimin dhe vėrtetėsinė e astrobiologut prof. Paul Davies.
Sipas pėrkufizimit tė Schrodingerit, strukturat pluhurore kanė shumė karakteristika tė jetės. Ato grumbullojnė informacione dhe i transmetojnė nė spirale tė tjera pluhurore, duke shfrytėzuar energjinė e marrė nga jashtė. Ato krijojnė rregullin nga kaosi.
Nga molekulat e pluhurave qė enden (vallėzojnė) krijon kristale tė rregullta dhe struktura spirale tė ngjashme me AND-nė. Gjithsesi, ka shumė vende me masa tė bollshme pluhuri tė zhytura nė plazmėn kozmike, ku mund tė shfaqen forma tė tilla jete. Nė sistemin tonė planetar tė tilla ndodhen nė unazat e Saturnit dhe ato tė Uranit, rreth dhjetė mijė unaza tė holla rreth Saturnit qė kanė pluhura, shkėmbinj dhe akull. Plazma kozmike (gjendja e veēantė agregate e lėndės qė pėrbėhet nga atomet e jonizuar dhe elektrone tė lirė) - d.m.th materie e rrallė me ngarkesa elektrike, qė vazhdimisht e kanė burimin nga era diellore. Eventualisht pėr spiralet pluhurore qė enden nė unazat e Saturnit, ritmi i jetės prapėseprapė do tė ishte i ngathėt. Proceset nė kristalet plazmore lėvizin vazhdimisht qindra mijė herė mė ngadalė se nė biosferėn e Tokės.
Shumė shkencėtarė kėrkojnė thėrrmijėn e parė tė jetės fillestare pikėrisht pėrtej Tokės. Megjithatė, gjithėsia ėshtė njė furrė gjigante, e krijuar nga atomet e thjeshta tė substancave, tė cilat mė vonė shėrbejnė jo vetėm pėr ndėrtimin e planetėve, por dhe pėr krijesat e trupave tė gjallė. Teoria e kryespermės, d.m.th. hipoteza se jeta nė Tokė ka ardhur nga kozmosi, po testohet nga dhjetėra sonda tė hedhura nė sipėrfaqen e Marsit, Afėrditės dhe nė trupat e tjerė qiellorė. Vėrtetėsia e kėsaj teorie ka bindur mes tė tjerėve edhe prof. Francis Crick, laurenti nobelist nė zbulimin e spirales dyfishe tė AND-sė dhe prof. Fred Hoyle, tė cilėt pėr shėrbimin nė fushėn e astronomisė merituan ēmimin e "Lordit".
NUK JEMI KAPRICIOZĖ TĖ FATIT
Astronomėt vėrtetojnė se transportin e lidhjeve organike qė ndodhen te karboni dhe uji, tė ardhur nga hapėsira kozmike nė sipėrfaqen e Tokės, e sigurojnė kometat. Rreth tre vjet mė parė, 80 teleskopė vrojtuan njė spektakėl tė madh, qė u pa nga shumė njerėz, tė cilėve iu turbulloi sytė kur kjo kometė humbėse eklipsoi tė gjithė trupat qiellorė me ndriēim tė dobėt rreth planetit tonė. Sonda amerikane kozmike "Deeo Impact", nė korrikun e vitit 2005 u ndesh me kometėn "Tempel" me "flokė" dhe ngjyrė bakri, me peshė gati gjysmė toni. Kjo xhufkė me majė gjigante me pėrmbajtje avujsh uji dhe me pluhurin qė u mor nga brendėsia e saj, ndikoi qė tė supozohej pėr rolin qė luajnė kometat si pėrbėrės tė materialeve tė mėvonshme qė krijuan jetėn dhe njėherėsh pėr tė ndėrtuar mjete transporti pėr tė sjellė materiale nga andej nė Tokė. Siē treguan mė vonė analizat, doli se nė renė pluhurore tė saj kishte shumė lloje molekulash organike, ashtu si ato qė janė qereste e trupave tanė.
Astrofizikanėt dhe biologėt prej kohėsh zhvillojnė diskutimet nėse gjithėsia qysh prej fillimit tė ekzistencės sė saj ka qenė "e mbarsur me jetė". Me fjalė tė tjera, kjo ėshtė njėlloj dhe e pashmangshme, ashtu si krijimi i atomeve, yjeve dhe galaktikave. Njė pjesė e studiuesve konfirmojnė me kėmbėngulje, se nė Tokė kėto gjallesa u gjendėn krejt rastėsisht, pėr shkak tė zhvillimeve fantastike tė rrethanave. Pjesa tjetėr provon se qysh prej fillimit kjo ka qenė e piketuar nė skenarin e gjithėsisė.
"Ekzistencėn tonė ia kushtojmė kufirit tė kapriēios sė ēuditshme tė kozmosit", - ka thėnė 30 vjet mė parė nė esenė "Rastėsia dhe domosdoshmėria" Jasques Monod, biologu i vlerėsuar francez dhe laurent i ēmimit "Nobel". "Njeriu ėshtė mospėrfillės ndaj gjithėsisė kolosale, prej sė cilės lindi pėr shkak tė rastėsisė". Megjithatė mjaftoi vetėm ēerek shekulli qė formulimi kategorik i Monod-it u njoh pėr sigurinė e tij. Gjithėsia ka njė potencial tė ēuditshėm krijues. Aftėsia bazė e komplikoi pėrherė e mė shumė strukturėn e elementėve tė thjeshtė qė ekzistonin nė hershmėri", - konfirmoi prof. Paul Davies, fizikani teorik britanik.
Kėshtu, jeta siē e njohim ne, ėshtė njė shembull i shkėlqyer. Format e reja tė arritura nga proceset e vazhdueshme kopjues janė trashėgimtare tė evolucionit. Pikėrisht kjo e fundit, pra aftėsia evolutive, ėshtė shenjė e jetės, - sipas biologut meksikan Antonio Lanzano, - ėshtė me thelbėsore. Prof. Lanzano prej 30 vjetėsh merret me origjinėn e jetės nė Tokė, si dhe udhėheq "Shoqatėn Ndėrkombėtare tė Studimeve mbi Fillimin e Jetės". Sipas tij, nuk mjafton tė njohėsh si tė gjallė ēdo molekulė qė arrin tė vetėkopjohet. Jeta ėshtė sistem qė jo vetėm lejon, por edhe i nėnshtrohet ndryshimit tė pandalshėm. Ky sistem ėshtė kimik, qė nėpėrmjet mutacionit gjenetik vazhdon tė transformohet nė vetvete dhe tė pėrshtatet ndaj kushteve tė mjedisit. Nė kėtė mėnyrė krijohen pėrherė e mė shumė forma tė thjeshta me strukturė tė pėrbėrė.
KRIJESAT E PANJOHURA NĖ KOMPJUTER.
Disa filozofė biologjie shkojnė edhe mė tej. Nėse jeta vazhdimisht evoluon dhe krijon forma tė reja, atėherė ajo fiton po ashtu tipare tė reja, kjo veprimtari nuk mund tė jetė absolutisht e lidhur vetėm me njė lloj materieje. Ajo nuk duhet tė mbėshtetet vetėm nė lidhje tė karbonit dhe albuminės edhe pse kėto nė Tokė janė me bollėk. Mė nė fund jeta nuk duhet tė mbėshtetet absolutisht nė substancat kimike. Madje mundet tė mos tė fitohet fare nga materiali. "Nėse kjo dikujt i duket e parėndėsishme, le ta mbikėqyrė. Krijesat e panjohura tashmė janė shfaqur nė laboratorėt e SHBA-sė, Japoni, Itali, Gjermani, nė Britaninė e Madhe, madje dhe janė futur edhe nė internet", -paralajmėron fizikani dhe astronomi David Berling nė librin "Life everywhere" (Jetė ka gjithandej). Nuk janė tė ngjashme me ne, origjina e tyre ėshtė komplet e ndryshme nga organizmat natyrorė nė Tokė. Mund tė thuash se banojmė nė shtresa tė tjera tė realitetit. Por kėtu mundet tė shtohen, rriten, konkurrojnė mes tyre, evoluojnė dhe vdesin njėlloj si ne. Kjo ėshtė pra forma artificiale e jetės dhe e panoramės shifrore e peizazhit tė kompjuterėve.
Pionieri i kėrkimeve tė formave tė reja tė jetės joorganike ėshtė prof. Thomas Ray i Universitetit tė Oklahamės, krijues i programit kompjuterik "Terra-life" (Jeta nė Tokė). Burimi i jetės shifrore nė kompjuterin e Ray-t ėshtė i shkurtėr, qė numėron thuajse 80 pėrtypje tė programit "Ancestor" (Paraardhės), i pajisur me aftėsi vetėkopjuese nė memorien operacionale tė kompjuterit. Ky program jo i madh qe kopja e tij ėshtė e thjeshtė dhe me analogji tė drejtpėrdrejtė me kodin gjenetik, qė shfaqet nė jetėn biologjike tė tokės. Krijuesi i tij e pajisi atė po ashtu me sistem tė atillė qė gjatė kopjimit tė bėjė gabime sa mė tė vogla. Kėto gabime duhen nė mėnyrė qė programi i pasardhėsve tė ndryshonte nga origjinali apo tė mund tė evoluonte. Eksperimenti i prof. Ray-n vazhdon. Nė kompjuter krijohen sintetike qė mund tė replikojnė. Mutacionet shkaktojnė shndėrrimin e formave tė hershme nė tė tjera forma, ndėrsa evolucioni kryhet me anėn e seleksionimit natyror dhe konkurrimit tė gjenetipeve tė ndryshėm te vendi i memories sė kompjuterit.
A thua se krijesat kompjuterike janė tė gjalla? Sipas prof. Ray-n dhe shumė krijuesve tė qenieve tė gjalla inteligjente artificiale nuk konsiston nė atė se ēfarė krijimesh realizohen nė materien e ngurtė, tė lėngėt, tė gaztė apo nė formė zero - qė ėshtė e vetme nga elektronet vallėzuese nė kompjuter. E rėndėsishme ėshtė se molekulat e vdekura apo programi abstrakt i shndėrron nė organizėm krijues individual.
RRJETET ARTIFICIALE QĖ ĖNDĖRROHEN
Rrjetet nervore artificiale tregojnė p.sh. aftėsinė pėr tu menduar. Nė kėtė sektor, deri pak kohė mė parė nuk kanė qenė njėlloj. Sot fillojmė tė kemi konkurrencė. Rrjetet e krijuara nga truri me thurje nervore tė gjalla tė njėllojta me ekuivalentet elektronikė qė vetėmėsojnė, nxjerrin konkluzione dhe marrin vendime. Do tė arrijnė po ashtu tė kombinojnė informacione nga sektorė krejtėsisht tė ndryshėm Mundet p.sh. tė ndėrtohet njė rrjet, i cili tė marrė vesh femrat. I njėjti rrjet mund tė mėsojė se ēfarė ėshtė peshku. Por mė e ēuditshmja ėshtė se ky rrjet bashkon gruan me peshkun. Kjo do tė thotė, se kėshtu pėrfytyrohet sirena. Pra do tė njohė sirenat me shėmbėlltyrė, pavarėsisht se ato asgjėkund nuk i kishte parė. Madje rrjetet artificiale arrijnė ti ėndėrrojnė - thotė prof. Ryszard Tadeusicz nga Krakovi, i cili 25 vjet mė parė ishte krijuesi i parė i rrjetit artificial nervor. Rrjetet janė dėshmi se natyra di nė mėnyrė tė pėrsosur se si tė organizojė sisteme tė mendimit pa qenė angazhimi biologjik i trurit, d.m.th. pa subkontrollin siē e tha Christopher Langton, informator nga San Fe nė Meksikėn e Re, qė drejton programin e krijimit tė jetės artificiale atje.
Jo shumė kohė mė parė u bėnė po ashtu prova pėr krijimin e formave tė reja tė jetės, tė bazuar tek albumina. Shkencėtarėt e Universitetit tė Rockefellerit ndėrtuan dy vjet mė parė qelizėn artificiale tė gjeneve, enzimave dhe albuminės tė marra nga krijesa tė ndryshme. Kjo kujton bashkimin mbresėlėnės nė tė cilin ēdo fragment buronte nga njė tjetėr terren. Membrana qelizore prej pluhurit tė vezės dhe bakteret e brendshme ndihmojnė nė tretjen, enzimat nga viruset dhe degėzimet e tjera. Qelizat artificiale tė venave marrin ushqim dhe se ndriēimin e marrin nga furnizimi i gjeneve fluoreshente me origjinė nga kandili i detit. Hapi tjetėr do tė jetė pėrpunimi i mekanizmit, qė e lejon atė tė ndėrtojė albuminėn dhe shumėzimin. Kėshtu qė firma amerikane biokimike "ProtoLife" paralajmėron krijimin e jetės artificiale gjate tre vjetėve mė tė afėrt. Kėto do tė jenė tė ngjashme me bakteret.
Patentėn e metodės sė krijimit tė organizmave tė gjalla, gjenetiku amerikan dr.Craig Venter arriti ta pėrgatisė dy vjet mė parė. Ky ishte i vetmi qė nė vitin 2001 fitoi garėn mes dhjetėra kolektivave ndėrkombėtare qė luftonin pėr prioritetin nė deshifrimin e gjenit njerėzor. Kėtė herė morėn mikroorganizma tė kultivuara, tė ngjashme me bakteret qė arritėn tė prodhojnė biolėndėt djegėse. Pikė dalje u bėnė mikroorganizmat e thjeshta Mycoplasma genitarium, qė vegjetojnė nė rrugėt e frymėmarrjes sė njeriut dhe nė organet seksuale. Dr. Venter, nga 480 gjene humbi 100 prej tyre, sado qė mykoplazma e venave ishte larg. Eliminimi i gjeneve tė radhitura ndihmoi nė pėrcaktimin se cilat nga kėto janė tė domosdoshme pėr rritjen dhe kopjimin e organizmit. Pėrfundimi i patentės se dr. Venter-it shpjegon autorin e ligjit: "Kompozimit mė tė rėndėsishėm tė gjeneve si dhe atyre artificiale qė jetojnė tė lira nė organizėm dhe tė afta pėr rritje dhe shumėzim".
Kėshtu qė, gara pėr krijimin e formave tė jetės mbetet e hapur..
Vizitor- Vizitor
Cfare eshte jeta!
nga Vizitor Mon Aug 17, 2009 9:11 pm
Jeta ėshtė mundėsi, pėrfito nga ajo.
Jeta ėshtė e bukur,adhuroje.
Jeta ėshtė ėndėrr, jetoje.
Jeta ėshtė sfide, perballu me te.
Jeta ėshtė loje, luaje.
Jeta ėshtė detyre, plotesoje.
Jeta ėshtė e shtrenjte, vleresoje.
Jeta ėshtė pasuri, ruaje.
Jeta ėshtė dashuri, shijoje.
Jeta ėshtė mister, zbuloje.
Jeta ėshtė dhimbje, sfidoje.
Jeta ėshtė kenge, kendoje.
Jeta ėshtė tragjedi, shmangiu.
Jeta ėshtė fat, perfito.
Jeta ėshtė aventure, kujdes.
Jeta ėshtė shume e ēmuar, duaje.
Jeta ėshtė lufte, mesohu dhe me te.
Jeta ėshtė jetė, lufto pėr tė..."
Jeta ėshtė e bukur,adhuroje.
Jeta ėshtė ėndėrr, jetoje.
Jeta ėshtė sfide, perballu me te.
Jeta ėshtė loje, luaje.
Jeta ėshtė detyre, plotesoje.
Jeta ėshtė e shtrenjte, vleresoje.
Jeta ėshtė pasuri, ruaje.
Jeta ėshtė dashuri, shijoje.
Jeta ėshtė mister, zbuloje.
Jeta ėshtė dhimbje, sfidoje.
Jeta ėshtė kenge, kendoje.
Jeta ėshtė tragjedi, shmangiu.
Jeta ėshtė fat, perfito.
Jeta ėshtė aventure, kujdes.
Jeta ėshtė shume e ēmuar, duaje.
Jeta ėshtė lufte, mesohu dhe me te.
Jeta ėshtė jetė, lufto pėr tė..."
Vizitor- Vizitor
Re: C'fare eshte jeta....
nga Vizitor Mon Aug 17, 2009 9:14 pm
Per mua gjendja qe po kaloj pershtatet me...
Jeta eshte sfide, perballu me te.
Jeta eshte dhimbje, sfidoje.
Jeta eshte lufte, mesohu dhe me te.
Jeta eshte sfide, perballu me te.
Jeta eshte dhimbje, sfidoje.
Jeta eshte lufte, mesohu dhe me te.
Vizitor- Vizitor
Re: C'fare eshte jeta....
nga Irinda Tue Sep 22, 2009 8:49 am
Jeta !
Per jeten mundemi me fol shume...por a e kemi iden se ca eshte ajo?A ja dim vleren e saj?Veshtire...Mendoj se te paket jane ato njerez qe e vlersojne dhee jetojne ate sic duhet...(nga rrethanat e jetes qe kemi kuptohet).
Karakteristika e tokes eshte padyshim preseca e jetes ne te...
Eshte realiteti qe ne dime.Prejardhja jone,zhvillimi jone ne kete jete...Dashuria mes njeri tjetrit eshte nje faktor kryesor ne kete jete.Dashurin per familje,shoqeri,per art per punen qe bejme per natyren,detin,qiellin per Zotin pra gjithcka...
Por eshte dhe nje ane tjeter.Eshte padrejtesia e jetes,dhimbja,Djalli,per mos te flas per vdekjen...Keto jane te fshehura gjithkund ku ne bejme pjese e rrin gati te versulen njerezve te pambrojtur e te pasigurt ne veten e tyre...
Eshte njeriu i mire qe lufton permes ketyre te keqijave dhe nxjerr ne pah te miren...Optimizmi,shpresa dhe zemra e mire.E kur ne arrijme te kuptojme se kush jemi ateher ndryshojme komplet kuptimin e fjales JETE.
Shume njerez japin shume mendime rreth jetes...pa mbarim...Por jeten e bejme ne.
Ka pergjigje per jeten pa futur Zotin ne te...por ka pergjigje ku permendet vetem zoti.Pra varet se ku njeriu beson...e cfare beson.
Nese ne luftojme perse jetojme?
Nese duam pse grindemi?
Ne themi te jetojme sa me mire
por nga ana tjeter bejme lufte...krijojme dhimbje
Respekt dhe nder eshte prijoriteti yne
por gjelozi,smir e egoizem jan anash nesh
Pra cfare eshte e drejte?Jo cfare esht gabim?
E prap e gjejm dicka te justifikojme ekzistencen
Diamanti eshte i bukur
karakteri eshte i forte !
Me than e me ba cfare thua
Eshte me jetu e me dasht jeten
ezeza,jeshilja,e kuqja e verdha,bluja
ngjyrat e jetes...
e verdha kuqja portokallja
ngjyrat e mbarimit te dites(perendimi diellit)
Ngjyra e kuqe e gjakut
shikimi ne syte e tu...
Zemra ime dhe e jotja
qe rrahin te dyja ne nje ritem e ne nje vend te perbashket...
Tani eshte ne doren tende
A e sheh ku eshte jeta...???
Per jeten mundemi me fol shume...por a e kemi iden se ca eshte ajo?A ja dim vleren e saj?Veshtire...Mendoj se te paket jane ato njerez qe e vlersojne dhee jetojne ate sic duhet...(nga rrethanat e jetes qe kemi kuptohet).
Karakteristika e tokes eshte padyshim preseca e jetes ne te...
Eshte realiteti qe ne dime.Prejardhja jone,zhvillimi jone ne kete jete...Dashuria mes njeri tjetrit eshte nje faktor kryesor ne kete jete.Dashurin per familje,shoqeri,per art per punen qe bejme per natyren,detin,qiellin per Zotin pra gjithcka...
Por eshte dhe nje ane tjeter.Eshte padrejtesia e jetes,dhimbja,Djalli,per mos te flas per vdekjen...Keto jane te fshehura gjithkund ku ne bejme pjese e rrin gati te versulen njerezve te pambrojtur e te pasigurt ne veten e tyre...
Eshte njeriu i mire qe lufton permes ketyre te keqijave dhe nxjerr ne pah te miren...Optimizmi,shpresa dhe zemra e mire.E kur ne arrijme te kuptojme se kush jemi ateher ndryshojme komplet kuptimin e fjales JETE.
Shume njerez japin shume mendime rreth jetes...pa mbarim...Por jeten e bejme ne.
Ka pergjigje per jeten pa futur Zotin ne te...por ka pergjigje ku permendet vetem zoti.Pra varet se ku njeriu beson...e cfare beson.
Nese ne luftojme perse jetojme?
Nese duam pse grindemi?
Ne themi te jetojme sa me mire
por nga ana tjeter bejme lufte...krijojme dhimbje
Respekt dhe nder eshte prijoriteti yne
por gjelozi,smir e egoizem jan anash nesh
Pra cfare eshte e drejte?Jo cfare esht gabim?
E prap e gjejm dicka te justifikojme ekzistencen
Diamanti eshte i bukur
karakteri eshte i forte !
Me than e me ba cfare thua
Eshte me jetu e me dasht jeten
ezeza,jeshilja,e kuqja e verdha,bluja
ngjyrat e jetes...
e verdha kuqja portokallja
ngjyrat e mbarimit te dites(perendimi diellit)
Ngjyra e kuqe e gjakut
shikimi ne syte e tu...
Zemra ime dhe e jotja
qe rrahin te dyja ne nje ritem e ne nje vend te perbashket...
Tani eshte ne doren tende
A e sheh ku eshte jeta...???
Irinda- Perparues
Gjinia : 
Numri i postimeve : 284 Vendndodhja : aty ku ma do enda Humor : me bollik Data e rregjistrimit : 12/03/2009 Falenderimet : 0
dajti i modh- Perparues
- Gjinia :
Ditelindja : 01/07/1977 Numri i postimeve : 19595 Vendndodhja : tiron new jork tiron Hobi : qyfyre dhe gallate sa ta shtyjme edhe kete nate Humor : te shtyjme edhe keto 100 vjet qe na kan ngel Data e rregjistrimit : 08/04/2009 Falenderimet : 142
Re: C'fare eshte jeta....
nga Zebra Thu Sep 24, 2009 1:27 pm
Jeta sipas mendimit ti eshte kjo
Jeta ėshtė si njė udhėtim me tren:
Shpesh hypet e zbritet, ndodhin aksidente...ne disa ndalesa ndodhin
surpriza te kėndshme ne disa te tjera disa te pakendshme
Kur lindim dhe hypim ne tren takojme njerėz ne cilėt besojme
qe na shoqerojne pergjate gjithė udhetimit :Prinderit Tane
Por fatkeqėsisht e vėrteta ėshtė komplet ndryshe:
Ata zbresin ne njė stacion dhe na lėnė pa dashurinė dhe afeksionin e tyre, pa shoqėrinė e tyre
Edhe pse shumė te tjerė hypin ne kėtė tren dhe
bėhen shumė te rėndėsishėm pėr ne:
Janė motrat vellezerit, miqte tanė dhe gjithė persona
shumė te dashur pėr ne
Disa nga kėta qe hipin e konsiderojnė kėtė udhėtim si njė shetitje
Disa te tjerė gjejne nga ky udhėtim vetėm trishtim
Ka nga ata qe hipin ne kėtė tren me dėshirėn e madhe pėr te ndihmuar ata qe kanė nevojė
Dikush le njė shije te hidhur kur zbret
Dikush hipen dhe zbret aq shpejt saqė vėshtirė te vėmė re prezencen e tij
Dikush na bėn te habitemi kur zbret dhe na le tė bėjmė kėtė udhtim vetėm
Ka nga ata qe do dėshironim te udhetonim por qe vendi pranė tyre ėshtė i zėnė
Por nuk duhet te shqetesohemi kėshtu ėshtė
udhėtimi..plot me sfida, endrra,fantazi,shpresa...por pa kthim
mbrapa
Kėrkojmė te bėjmė kėtė udhėtim ne mėnyrėn me te mirė te mundshme.
Kėrkojmė tė shkojmė mirė me te gjithė ata
qe bėjnė pjesė ne kėtė udhėtim dhe
kėrkojmė me te miren nga ta
Kujtojmė qe ne kėtė udhėtim ka nga ata qe do kenė nevojė pėr ne
sikunder edhe ne pėr ata, qoftė edhe pėr njė fjale te mirė..udhėtimi ėshtė i gjatė
Misteri i gjithė kėtij udhėtimi ėshtė se
asnjėherė nuk e dimė se kur do zbresim
pėrfundimisht dhe gjithashtu se kur personat qe na shoqerojne do
duhet ta bėjnė, sikunder edhe personi qe do kemi pranė
nuk dimė se kur do ti duhet te zbresi
Unė mendoj se do me vi shumė keq kur te vi momenti qe do mė duhet te zbres nga treni...jam e bindur
Ndarja me miqte qe kam takuar gjatė kėtij udhėtimi do jetė e dhimbshme
Ndarja me njerzit me te dashur do jetė shumė e trishte
Por shpresoj qe herėt a vonė te gjithė do zbresim ne
stacionin qendror me njė valixhe qe para se te niseshim nuk e
kishim
Dhe ajo qe me bėn te ndihem mirė ėshtė fakti qe kam
kontribuar sadopak pėr te mbushur bagazhin e secilit
Ju..miqte e mi mundohemi te bėjmė te pamunduren qe te
jetė njė udhėtim qe tia vlej...Tė mundohemi qe kur
te na duhet te zbresim tė kemi lėnė njė vend bosh
qe do tė kujtohet gjithmonė me nostalgji dhe me kujtime te
bukura pėr ata qe do duhet te vazhdojnė udhetimin pas nesh
Jeta ėshtė si njė udhėtim me tren:
Shpesh hypet e zbritet, ndodhin aksidente...ne disa ndalesa ndodhin
surpriza te kėndshme ne disa te tjera disa te pakendshme
Kur lindim dhe hypim ne tren takojme njerėz ne cilėt besojme
qe na shoqerojne pergjate gjithė udhetimit :Prinderit Tane
Por fatkeqėsisht e vėrteta ėshtė komplet ndryshe:
Ata zbresin ne njė stacion dhe na lėnė pa dashurinė dhe afeksionin e tyre, pa shoqėrinė e tyre
Edhe pse shumė te tjerė hypin ne kėtė tren dhe
bėhen shumė te rėndėsishėm pėr ne:
Janė motrat vellezerit, miqte tanė dhe gjithė persona
shumė te dashur pėr ne
Disa nga kėta qe hipin e konsiderojnė kėtė udhėtim si njė shetitje
Disa te tjerė gjejne nga ky udhėtim vetėm trishtim
Ka nga ata qe hipin ne kėtė tren me dėshirėn e madhe pėr te ndihmuar ata qe kanė nevojė
Dikush le njė shije te hidhur kur zbret
Dikush hipen dhe zbret aq shpejt saqė vėshtirė te vėmė re prezencen e tij
Dikush na bėn te habitemi kur zbret dhe na le tė bėjmė kėtė udhtim vetėm
Ka nga ata qe do dėshironim te udhetonim por qe vendi pranė tyre ėshtė i zėnė
Por nuk duhet te shqetesohemi kėshtu ėshtė
udhėtimi..plot me sfida, endrra,fantazi,shpresa...por pa kthim
mbrapa
Kėrkojmė te bėjmė kėtė udhėtim ne mėnyrėn me te mirė te mundshme.
Kėrkojmė tė shkojmė mirė me te gjithė ata
qe bėjnė pjesė ne kėtė udhėtim dhe
kėrkojmė me te miren nga ta
Kujtojmė qe ne kėtė udhėtim ka nga ata qe do kenė nevojė pėr ne
sikunder edhe ne pėr ata, qoftė edhe pėr njė fjale te mirė..udhėtimi ėshtė i gjatė
Misteri i gjithė kėtij udhėtimi ėshtė se
asnjėherė nuk e dimė se kur do zbresim
pėrfundimisht dhe gjithashtu se kur personat qe na shoqerojne do
duhet ta bėjnė, sikunder edhe personi qe do kemi pranė
nuk dimė se kur do ti duhet te zbresi
Unė mendoj se do me vi shumė keq kur te vi momenti qe do mė duhet te zbres nga treni...jam e bindur
Ndarja me miqte qe kam takuar gjatė kėtij udhėtimi do jetė e dhimbshme
Ndarja me njerzit me te dashur do jetė shumė e trishte
Por shpresoj qe herėt a vonė te gjithė do zbresim ne
stacionin qendror me njė valixhe qe para se te niseshim nuk e
kishim
Dhe ajo qe me bėn te ndihem mirė ėshtė fakti qe kam
kontribuar sadopak pėr te mbushur bagazhin e secilit
Ju..miqte e mi mundohemi te bėjmė te pamunduren qe te
jetė njė udhėtim qe tia vlej...Tė mundohemi qe kur
te na duhet te zbresim tė kemi lėnė njė vend bosh
qe do tė kujtohet gjithmonė me nostalgji dhe me kujtime te
bukura pėr ata qe do duhet te vazhdojnė udhetimin pas nesh
Zebra- Super- Administrator
- Gjinia : Numri i postimeve : 26927 Vendndodhja : aty ku s'me sheh askush Hobi : noti letersia...sexi hihihihih Humor : sa te dush.. Data e rregjistrimit : 18/03/2009 Falenderimet : 128
-
Barbi- Perparues
- Gjinia : Numri i postimeve : 11902 Vendndodhja : Ne ferr Hobi : Librat kohet e fundit Humor : o sa kom qesh Data e rregjistrimit : 03/07/2009 Falenderimet : 121
Zebra- Super- Administrator
- Gjinia : Numri i postimeve : 26927 Vendndodhja : aty ku s'me sheh askush Hobi : noti letersia...sexi hihihihih Humor : sa te dush.. Data e rregjistrimit : 18/03/2009 Falenderimet : 128
-
Re: C'fare eshte jeta....
nga Maks Thu Sep 24, 2009 3:32 pm
NJE LABIRINTH QE DUHET TE ECESH ME KUJDES BRENDA SAJ
Maks- Anetare i/e Perjashtuar
- Gjinia : Numri i postimeve : 18309 Data e rregjistrimit : 23/03/2009 Falenderimet : 138
Re: C'fare eshte jeta....
nga bigbeng Thu Sep 24, 2009 4:23 pm
nje det me stuhira te vazhdushme,ku ti tregon aftesine tende se c'timonier je.....
Edituar pėr herė tė fundit nga bigbeng nė Thu Sep 24, 2009 4:35 pm, edituar 1 herė gjithsej
bigbeng- Anetar/e aktiv
- Gjinia : Ditelindja : 26/08/1974 Numri i postimeve : 4842 Vendndodhja : verdalle me sherbime Hobi : E bukur eshte ajo qe me pelqen mua Humor : 6 dite buza gaz.......diten e 7 gruaja ma plas.ha ha ha Data e rregjistrimit : 30/04/2009 Falenderimet : 128
Vizitor- Vizitor
Re: C'fare eshte jeta....
nga Barbi Thu Sep 24, 2009 8:11 pm
Jeta eshte dicka e paprekshme,por ate e ndjejme ne hapat qe bejme ne jeten e perditshme....
Barbi- Perparues
- Gjinia : Numri i postimeve : 11902 Vendndodhja : Ne ferr Hobi : Librat kohet e fundit Humor : o sa kom qesh Data e rregjistrimit : 03/07/2009 Falenderimet : 121
Kalomira- Perparues
- Gjinia : Ditelindja : 16/11/1990 Numri i postimeve : 294 Vendndodhja : S'kam Hobi : tenisi Humor : hhahahahaha Data e rregjistrimit : 02/10/2009 Falenderimet : 121
Re: C'fare eshte jeta....
nga Vizitor Sat Oct 10, 2009 9:00 pm
Jeta eshte lufte, eshte lufte mbijetese, lufte per ekzistence. Jeta eshte nje udhetim,nje udhekryq i gjate ku e rendesishme eshte te gjesh rrugen e duhur edhe te devijosh te gabuaren...
Vizitor- Vizitor
Re: C'fare eshte jeta....
nga Princo Sat Oct 10, 2009 10:37 pm
Jeta eshte nje gjarper mashtrues qe kur eprek ne shpin te duket ebut,por kur eprek ne kok te kafshon,dhe te helmon......
krejt jeta eshte tri dite edjeshma qe ka kalu enesrmja qe nuk edim se adote vie,dhe adota mbrim.prandaj ke kujdes te sotshmen shfritzoje si duhet dhe me te mira.....................
krejt jeta eshte tri dite edjeshma qe ka kalu enesrmja qe nuk edim se adote vie,dhe adota mbrim.prandaj ke kujdes te sotshmen shfritzoje si duhet dhe me te mira.....................
Princo- Perparues
- Gjinia : Numri i postimeve : 648 Vendndodhja : Mbi Token e Zotit. Hobi : Leximin Humor : ekam merak... Data e rregjistrimit : 13/09/2009 Falenderimet : 120
Re: C'fare eshte jeta....
nga Vizitor Sun Oct 11, 2009 8:23 am
Jeta eshte nje xhiro nga martaniteti deri ne varreza!
Vizitor- Vizitor
Re: C'fare eshte jeta....
nga capkenja Sun Dec 27, 2009 7:59 pm
Jeta eshte e bukur me gezimet dhe hidherimet e saja.Jeten jetoje si te jete minuta e fundit e jotja.Une e dua jeten,une dua gjithcka ne kete jete,une jeten e shikoj me ngjyra te ndezura,per mua jeta eshte gjeja me e shtrenjte dhe deri tani fal zotit nuk me ka zhgenjyer kurre.
capkenja- Perparues
- Gjinia : Ditelindja : 14/06/1993 Numri i postimeve : 15046 Vendndodhja : Ne boten e cudirave Hobi : Studente... Humor : Sa per vete Data e rregjistrimit : 07/12/2009 Falenderimet : 138
Morena- WebMaster
- Gjinia : Ditelindja : 09/12/1911 Numri i postimeve : 30651 Vendndodhja : Ne kolltukun e se tashmes, me shikim nga e ardhmja... Hobi : Muzike,letersi. Humor : Shikoni dhe vlersoni... Data e rregjistrimit : 05/11/2009 Falenderimet : 204
-
Re: C'fare eshte jeta....
nga capkenja Wed Jan 27, 2010 5:39 pm
Jeta eshte dhurate pranoje dhe jetoje ate.
capkenja- Perparues
- Gjinia : Ditelindja : 14/06/1993 Numri i postimeve : 15046 Vendndodhja : Ne boten e cudirave Hobi : Studente... Humor : Sa per vete Data e rregjistrimit : 07/12/2009 Falenderimet : 138
Re: C'fare eshte jeta....
nga Morena Wed Jan 27, 2010 5:54 pm
Jeta...? Mister, dhimbje, lumturi dhe ia vlen te jetohet Eshte pikerisht menyra se si ne e perceptojme, e ndiejme, e gjykojme, e kritikojme jeten e cila krijon imazhin e "jetes" ne ndergjegjen tone.
Jane pikerisht influencat me te cilat ne jemi perballur gjate jetes sone, permes se cilave secili prej nesh i jep kuptim jetes se tij.
Por kjo nuk do te thote se jeta ka kuptim nese ti abuzon me te, apo nese ti nuk ia di vleren jetes sate por thjesht nisesh nga vuajtjtjet me te cilat do te te duhet te perballesh cdo dite.
Jeta eshte nderthurja e vuajtjeve me gezimet.
Ne menyre qe ne te ndjejme kenaqesine qe lind prej gezimit do te na duhet, te kemi vuajtur me pare.
Kot nuk i thone, "vuajtja eshte hidhur sot, por do te jete e embel neser (me duket se e ka thene ai Gustave Flaubert)
Nje thenie mjaft kuptimplote permes se ciles, tregohet qarte se c'eshte vuajtja, dhe si duhet ne ta kuptojme ate.
Po ashtu ne nuk mund te dallonim gezimin nese nuk do te egzistonte vuajtja.
Si te thuash te dyja "punojne: per te njejtin qellim per ti dhene kuptim "jetes".
Jane pikerisht influencat me te cilat ne jemi perballur gjate jetes sone, permes se cilave secili prej nesh i jep kuptim jetes se tij.
Por kjo nuk do te thote se jeta ka kuptim nese ti abuzon me te, apo nese ti nuk ia di vleren jetes sate por thjesht nisesh nga vuajtjtjet me te cilat do te te duhet te perballesh cdo dite.
Jeta eshte nderthurja e vuajtjeve me gezimet.
Ne menyre qe ne te ndjejme kenaqesine qe lind prej gezimit do te na duhet, te kemi vuajtur me pare.
Kot nuk i thone, "vuajtja eshte hidhur sot, por do te jete e embel neser (me duket se e ka thene ai Gustave Flaubert)
Nje thenie mjaft kuptimplote permes se ciles, tregohet qarte se c'eshte vuajtja, dhe si duhet ne ta kuptojme ate.
Po ashtu ne nuk mund te dallonim gezimin nese nuk do te egzistonte vuajtja.
Si te thuash te dyja "punojne: per te njejtin qellim per ti dhene kuptim "jetes".
Morena- WebMaster
- Gjinia : Ditelindja : 09/12/1911 Numri i postimeve : 30651 Vendndodhja : Ne kolltukun e se tashmes, me shikim nga e ardhmja... Hobi : Muzike,letersi. Humor : Shikoni dhe vlersoni... Data e rregjistrimit : 05/11/2009 Falenderimet : 204
-
Re: C'fare eshte jeta....
nga capkenja Sat Feb 13, 2010 8:33 pm
Per mua eshte cdo gje, ajo qe me ben te lumtur, te merzitur, me jep gezime dhe hidherime, por me e rendesishmja eshte qe ta jetoj ate sikur te jet e fundit sepse, nuk e di nese do kem dhe nje jete tjeter.
capkenja- Perparues
- Gjinia : Ditelindja : 14/06/1993 Numri i postimeve : 15046 Vendndodhja : Ne boten e cudirave Hobi : Studente... Humor : Sa per vete Data e rregjistrimit : 07/12/2009 Falenderimet : 138
Re: C'fare eshte jeta....
nga Maks Sat Feb 13, 2010 8:59 pm
JETA PER MUA ESHTE GJITHSHKA QE SHOF PREK ME SHEF ME PREK DHE CDO GJE PA FUND QE KA LIDHJE ME LUMTURINE ,MERZITJEN STRESIN GEZIMIN ETJ
Maks- Anetare i/e Perjashtuar
- Gjinia : Numri i postimeve : 18309 Data e rregjistrimit : 23/03/2009 Falenderimet : 138
Re: C'fare eshte jeta....
nga Tironcja_omel Thu Oct 21, 2010 2:05 pm
Jeta eshte nje prove,eshte nje nga aventurat me monotone e cila perfundon gjithmone ne te njejten menyre,me te mirat dhe te keqijat e saja!
Tironcja_omel- Embelsira e Forumit
- Gjinia : Numri i postimeve : 9117 Data e rregjistrimit : 14/09/2010 Falenderimet : 66
Re: C'fare eshte jeta....
nga Ylli Thu Oct 21, 2010 5:08 pm
Jeta eshte lufte e perditeshme, vrap i pa nderprere per te bere dicka, per te arrijtur dikund....dhe ne fund...arrijme ne varreza...por jeta eshte e tille dhe duhet ta jetojme cdo dite te saj...
Ylli- Administrator
- Gjinia : Ditelindja : 06/03/1980 Numri i postimeve : 33025 Vendndodhja : Republika e Kosovės Hobi : Inxhinier Mekanik / Ekonomist Humor : Kisha dikur...por Data e rregjistrimit : 12/11/2008 Falenderimet : 91
bigbeng- Anetar/e aktiv
- Gjinia : Ditelindja : 26/08/1974 Numri i postimeve : 4842 Vendndodhja : verdalle me sherbime Hobi : E bukur eshte ajo qe me pelqen mua Humor : 6 dite buza gaz.......diten e 7 gruaja ma plas.ha ha ha Data e rregjistrimit : 30/04/2009 Falenderimet : 128
Faqja 1 e 2 • 1, 2
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi
» SHtepia e marinos ju mirepret !!!
» Perandoria ,,,e Shkodra Channel And NAQES SHKODRANEe...
» U rihap shpella luksoze e Ylli-t
» shtepia EDA 82..eshte e hapur me miqt
» ViLa E <<Goces Tironse>>
» welcome in my castel xhoooooooooniiiii
» Capital Club<>Tzio
» Pershendetje nga Adea
» Pallati i Tironcit
» Keshtjella e MORENES...
» Kasollja e Mona&Takut !!!
» Vjen nje moment dhe..!..
» Tė flasim pėr festėn e tė dashuruarve,dhuratat dhe mendimet pėr kėtė ditė !
» A JENI ZESHKAN/E APO BJOND/E/?