Liliana tregon,si vdiq Enveri Hoxha!!!

nga Vizitor Mon Mar 16, 2009 1:01 pm

Nusja e djalit te dyte te ish-udheheqesit komunist ne emisionin
“Opinion +”. “Delegacioni kinez eshte perzene se e sabotoi ceshtjen e
shendetit”

Liliana Hoxha, nusja e djalit te dyte te Enver Hoxhes, Sokolit, dhe
komentatore e shtypit te perditshem, ne nje interviste per emisionin
“Opinion +” perballe gazetarit Blendi Fevziu, flet per ditet e prillit
1985, ditet e fundit te Enver Hoxhes. Rreth 22 vjet me pare, drejtuesi
per rreth 41 vjet i Shqiperise nderroi jete.

Si i sillni ju ndermend ditet e fundit te Enver Hoxhes, si e kuptuat qe
Enver Hoxha ishte ne fund te jetes, ju ne familjen tuaj?

“Une ta them me bindje, asnjehere nuk e kuptuam qe Enver Hoxha ishte ne
fund te diteve te jetes. Ai ishte i semure dhe eshte e vertete qe binte
nga dita ne dite, por qe ishte duke vdekur, kjo nuk u tha asnjehere.”

Si binte nga dita ne dite?

“Binte nga dita ne dite sipas “vigjilences”,” paranojave” apo sipas
“garancise”, apo sipas “premtimeve” qe ka bere Isuf Kalo, i cili na
menaxhonte mua e Sokolin drejtpersedrejti me njoftimet e tij ne lidhje
me shendetin e Enver Hoxhes.”

Cfare kishte ne te vertete, cili ishte problemi i Enver Hoxhes ditet e fundit?

“Problemi i Enver Hoxhes ditet e fundit ka qene iktusi, pervec
problemeve kardiologjike dhe atyre te diabetit. Ai kishte disa muaj qe
ishte i paralizuar, por megjithkete ai ishte ne permiresim e siper.”

Kur ka dale per here te fundit ne publik Enver Hoxha? Mos ka qene 29 nentori i vitit 1984?

“Per here te fundit ne publik, ai ka dale ne ato filmimet qe ne kemi
pare ne vitet pas ‘90-s. Jemi llahtarisur pasi nuk besohej qe ai ishte
Enver Hoxha. Jo se nuk eshte, pasi une nuk shtroj ceshtje te tilla, si
te jete sozia apo jo. Por qe jemi llahtarusr me cfare force, kurajo,
morali dhe urdheri e kane nxjerre Ramiz Alia, Nexhmije Hoxha dhe Sulo
Gradeci ne ate gjendje Enver Hoxhen, kur ai as nuk mund te fliste, as
nuk mund te qendronte e jo me te drejtonte nje Plenium te Komitetit
Qendror.”

Behet fjale per nje mbledhje te Byrose Politike te vitit 1985, kur
Enver Hoxha shfaqet ne nje analize te industrise se lehte, ushqimore,
ku ngaterron datat, shifrat dhe gjithcka. Ne ate moment qe ai ka dale,
ka qene i paralizuar apo jo?

“Une po flas per nje rast tjeter. Edhe ne kete mbledhje qe thoni ju ka
dale sic une nuk e njoh. Caste te tilla mund t’i kete cdo njeri paksa i
semure ne ate moshe, por nuk i ka shfaqur ndonjehere ne publik.
Domethene ne familje. Doemos qe ka etika te caktuara protokollare ku
udheheqesi i shtetit te mos dale ne publik, te drejtoje seanca te tilla
zyrtare, kur nuk ndihet ne forme. Ka patur madje nje ekip mjekesor i
cili e percaktonte kete. Megjithate nuk e kam fjalen per ate dite kur i
drejtohet ne gjendje konfuze Vito Kapos. Nuk eshte ajo, megjithese une
aty trishtohem kur e shoh Enver Hoxhen ashtu sic une nuk e njihja. Ai
kishte nevoje te ruante etiken protokollare, si ne familje, ashtu edhe
ne shoqeri, sic kane ndodhur mungesat ne raste te tjera, kur ai ka
derguar te regjistruara me diktofon fjalimet ne kongres. Keshtu qe une
jo vetem ngre pikepyetjet perse Enver Hoxhen e kane cuar ne mbledhje,
por jam e skandalizuar, une dhe Sokoli, flas per ne te dy te pakten.
Kjo eshte per me vone, kjo eshte per nje date qe une nuk e di, por qe
ai ishte totalisht i paralizuar dhe ne nje gjendje jokoshience, qe ne
nuk e njohim as ne ditet e fundit te tij.”

Cili eshte ky plenium per te cilin ju thoni?

“Une nuk e percaktoj dot me date, kete mund ta gjeni ju ne ditet para
prillit ’85-s. Ne ate kohe, jo cdo nate e shikonim. Une nuk pretendoj
qe anen shendetesore te Enver Hoxhes ta di me perpikmeri dhe me grafike
si Nexhmije Hoxha. Une flas per nje logjike tjeter.”

A ka qene i kthjellet Enver Hoxha deri ne castet e fundit te jetes se tij?

“Thuhet qe po, keshtu them dhe une, derisa ai ishte i gatshem per te
takuar njerez. Cdo qenie njerezore, i cili nuk eshte ne gjendje te
takoje njerez, nuk mund te gjykohet a eshte i kthjellet apo jo. Cdo
njeri, ka momente te konfuzionit te tij mental. Por ne per sa e kemi
takuar deri diten e fundit, e njohim te kthjellet. C’ka nuk rezulton ne
filmimin e Sulo Gradecit. Te nxirret drejtuesi i shtetit ne nje gjendje
te tille makabre per te dhe te tmerrshme per popullin, si per te
demostruar qe ky eshte nje “monster” qe nuk heq dore nga pushteti as ne
momentet e fundit te jetes se tij . Ai aty vetem eshte transportuar.
Dhe kjo pa vullnetin e tij. Ne kete plenium flet Ramiz Alia me
“monstren” ne krah.”

Por rezulton qe ne momentet e fundit ai ka patur shperqendrime te vemendjes se tij. Sa te shpeshta?

“Aq te shpeshta” sa ne nuk i kemi pare kurre, tek i shohim vetem ne
filmim. Rezultonin aq “te shpeshta”, sa neve shume rralle nuk duhej ta
takonim, se ‘ishte i lodhur’, apo ‘duhej ta linim te qete’ ...”

Takimet tuaja me Enver Hoxhen ishin te pernatshme?

“Normalisht te pernatshme, vetem se s’e dija qe do vinte nje dite si kjo, qe te mbaja shenime edhe me te hollesishme.”

Kur e ke pare per here te fundit Enver Hoxhen?

“E kam pare ne daten 8 prill. Kam qene shume e lumtur dhe ai shume i
gezuar, se ne ate date dhe disa dite te tilla te prillit, ai ishte
shume mire. Nuk levizte, vazhdonte te qendronte ne karrigen me rrota,
por kishte nje cehre shume te mire, vazhdonte te buzeqeshte,
komunikonte me ne, jo drejtpedrejt ne fakt, se kishte nje paralize
parciale dhe nuk donte te shqetesonte femijet me deformimin e tij.
Ishte Nexhmije Hoxha qe na komunikonte c’kishte thene Enver Hoxha.”

Si ishte shendeti i tij ne ditet e para te prillit?

“Thashe qe shendeti i tij ne ditet e para te prillit erdhi duke u
permiresuar. Ai kishte ditet me te mira , pa menduar kurre qe ai do te
ikte papritur nga jeta. Ne daten 8 ai zbret nga studio e tij, se nuk
rrinte ne dhomen e gjumit. Ashtu sic ishte, perseri kishte aktivitetin
e tij, megjithese ne karrige me rrota, i vinin femijet etj. Kurse ne
daten 8 zbret ne sallonin zyrtar poshte, thjesht per te treguar qe:
shihni sa mire jam. Atehere kam qene une me Sokolin, pothuaj kemi
biseduar me te, ai qeshte, kurse Nexhmija thoshte, tha Enveri keshtu, e
tha ashtu dhe ai vetem qeshte.”

Domethene, zonja Hoxha ishte interpretuese e porosive te tij. Edhe ne raportin politik?

“Po, padyshim, por une po flas per daten 8 prill.”

Pak me pare ndoshta bete nje lapsus kur thate se ne daten 8 prill nuk e kuptuam qe ishin ditet e fundit te tij.

“Nuk ishte lapsus. Data zyrtare e vdekjes ka qene 11 prilli. Por une
dua te kaloj ne dicka tjeter qe mua me ka mbetur peng. Ishte gabimi
yne, i paevitueshem se ate gjendje te Enver Hoxhes pame, por sidomos
ishte sic ka ndodhur rendom edhe nje heqje qafe. Mos bejme shume
paranteze. Mamaja e Sokolit na tha ne sy te tij: - Enveri eshte mire,
(dy ciftet e tjera kishin dite qe pushonin ne Vlore, se muaji prill
ishte muaji i pushimeve qe Enver Hoxha I kalonte ne Vlore). Ne kishim
ndenjur per te mos e lene Enver Hoxhen vetem. Ate dite, Nexhmija tha:
‘Shkoni edhe juve te pushoni.’ ‘Si te vemi ne, - i thame, - po babai?’
‘Por do vijne ata, - tha, - qe te mos e leme vetem Enverin, te vijne
ata dhe shkoni ju..’”

Dhe ju u niset ne daten 9 prill me bashkeshortin tuaj?.

“Po ne u nisem ne daten 9 prill. Natyrisht, vetem une e Sokoli se nuk niseshim kurre te tre ciftet.”

Pse ishte e ndaluar?

“Ishte e padeshirueshme, ndoshta dhe e ndaluar e me qellim.”

Per sa dite do te qendronit?

“Vetem nje nate sa te shplodheshim. Ne te gdhire te dates 10 na eshte dhene lajmi.”

Kur ka vdekur Enver Hoxha?

“Ne te gdhire te 11 prillit .”

Rreth c’ore? Lajmi eshte bere publik rreth mesdites se dates 10 prill apo jo?

“Sesi eshte bere lajmi publik, ana zyrtare eshte tjeter gje, shikojeni
ju. Persa me takon mua, kam patur problemet e mia ne lidhje me
paravdekjen e Enver Hoxhes, qe gjithmone e kam pare me sy kritik
pavaresisht se jo me sy dyshues per momentin.”

Cila ishte gjendja qe juve gjetet ne shtepi kur mberritet paraditen e 10 prillit?

“Ne u nisem urgjentisht nga Vlora, i pari eshte nisur Sokoli, nga
krevati, sa kishte marre nje gje kraheve. Pastaj jam nisur une per
cerek-gjysme ore. Kemi arritur ne Tirane ne oren 8-9. Kuptohet c’mund
te kete ndjere Toli, pa folur me kerkend. Une i gjej te gjithe te
pergatitur, te ambjentuar me idene, ndersa i hidhem Isuf Kalos ne qafe,
si mik e si mjek i familjes dhe sidomos si mjek personal i Envert
Hoxhes : Perse me genjeve, perse na le te ikim ne Vlore, perse na
genjeve qe Enver Hoxha s’ka rrezik jo vetem per ate nate, por se do na
paralajmeroje kur duhet te ishim afer te keqes.

nga Vizitor Mon Mar 16, 2009 1:02 pm

Nderkohe, a pritej vdekja e Enver Hoxhes? Ne pergjithesi flas, jo per daten e sakte?

“Une them qe per mua dhe Sokolin nuk pritej vdekja e Enver Hoxhes, ndoshta ashtu duhej te “menaxhoheshim” nga Isuf Kalo.”

Nderkohe kishte nje perkeqesim te shendetit.

“Do te desha te theksoja pa asnje ekujvok qe une isha e shqetesuar qe
ai ishte duke rene. Nderkaq na lajmeronte Isuf Kalo se duhet te ishim
vigjilente persa kohe interesi i Perendimit ishte ky: Likujdimi
nepermjet mjekimit. Keshtu qe mua me dukej se po behej tamam ajo linje,
“ne te kundert ne po e ruajme” thoshte Isuf Kalo. Keshtu qe eshte i
mprehte kuptimi kur Isuf Kalo me thoshte ‘Mos ki merak Liliana, une do
te te them kur Enver Hoxha te jete prane vdekjes.’ Realisht mund te
jetonte edhe i paralizuar sic thote Ramiz Alia, ne ceremonine mortore:
te ishe te pakten, sa per nje “po” dhe “jo”. Nuk ka kontradikte kur
them se ishte ne renie, qe une e ndiqja me shqetsim, por nuk e dija qe
do vdiste aq shpejt.”

Kur e ka pesuar infarktin e pare Enver Hoxha?

“E ka pesuar ne vitin 1972. Dhe ne ate kohe, kane ardhur ta kurojne kinezet.”

Si ka qene gjendja e tij atehere? Behet fjale per nje goditje te rende?

“Ishte nje goditje shume e rende. Nuk e di, ne ishte ne rrezik apo jo,
ka te ngjare te kete qene ne rrezik. E mendoj shume te acaruar ate kohe
se une jetova prane Enver Hoxhes qe ne vitin 1972, pra pavaresisht se
isha e pazyrtarizuar, ose e ndieja veten te lire, une jetoja prane
Enver Hoxhes. Di qe ai e kaloi ate situate duke mbajtur nje mister, qe
ende nuk thuhet, por une kam nevoje ta them se edhe kjo eshte pjese e
se teres. Delegacioni kinez eshte perzene, se ky delegacion e sabotoi
ceshtjen e shendetit te Enver Hoxhes.”

Si e sabotoi?

“I beri keq. Kjo u pranua edhe nga vete mjeket, por nje gje e tille nuk
u deklarua. Mendimi im (atehere vrisja mendjen perse nuk u deklarua),
sot eshte se Enver Hoxha nuk ka dashur te perfshije, edhe me te drejte,
nuk ka dashur pra te perfshije vullnetin e qeverise kineze, per cfare I
kane bere mjeket kineze, perderisa dihej plani prej Perendimit qe donin
ta likujdonin me ane te shendetit.”

Per sa kohe lengoi Enver Hoxha ne vitin 1972?

“Per disa kohe, per disa muaj dhe vite. Ai behet mire ne vitin 1974 dhe kjo eshte arsyeja qe une martohem ne vitin 1974.”

Por perderisa ai ka qene rende deri ne kete periudhe, si e ka drejtuar shtetin?

“Eshte nje pyetje qe me duhet te ndalem se nuk e kisha menduar. Te me
fale publiku se s’dua te flas pa pergjegjesi, ndaj ta marre ne menyre
relative kete perqendrimin tim qe : sidoqe te ishte, megjithese i
semure, Enver Hoxha e kontrollonte situaten me mire atehere, sesa me
pas kur eshte dominuar per hir te semundjes, nga diktati qe ‘ti je i
semure’, qe ‘kontrollin e situates duhet ta besh permes te tjereve’.
Realisht pas ‘74, ai ka qene ne gjendje te dale, te ndjeke pleniume, te
shkoje jashte Tiranes, domethene ai shpetoi nga rreziku.”

Pyetja ime konkrete eshte ne fakt, kur e mori veten Enveri dhe si vazhdoi me pas?

“Atehere, ai shpetoi nga rreziku. Ishte nje gje e madhe, por
permiresimi i tij jo per fatalitet, por per force madhore, nuk mundi te
ishte konstant. Ai filloi te keqesohet ose te bjere nga zemra apo
diabeti, ne menyre eksponenciale me nje ritem te detyruar, sic edhe
deklarohej kjo gje.”

Kur e ndjete realisht qe po afronte vdekja e Enver Hoxhes?

“Realisht, une per vdekjen e Enver Hoxhes mendoja gjithmone, si do te
jete kur do te vdese Enveri dhe isha ne ankth dhe ne panik.”

Perse ishin ne ankth dhe ne panik?

“Kisha bindjen qe Enveri ishte Shqiperia. Une kisha bindjen qe Enveri ka qene Shqiperia.”

Mesa duket ka qene nje bindje e gabuar?

“Jo krejtesisht e gabuar, por nuk e njihja realitetin. Une mendoja se
si une mendonin te gjithe, mendoja sesi une e donin te gjithe Enver
Hoxhen. Mendoja qe ai ishte garanci per Shqiperine. Keshtu mendoja dhe
derisa mendoja ne ate menyre, une nuk mund ta denoj veten per kete.”

Padyshim, por doja t’u beja nje pyetje. A e dinit ju pershembull qe ky
regjim ishte i ndertuar mbi dhunen, burgosjen apo ndeshkimin e atyre qe
ishin kundershtare politike, apo edhe atyre qe nuk ishin?

“Per aq sa dija, kam vuajtur shume. Dhe kam vuajtur aq shume. I bie te
kem vuajtur shume edhe per Mehmet Shehun apo Beqir Ballukun etj.”

Po kundershtaret me te hershem politike?

“Cfare nuk njihja nuk e konkretizoja dot vecse teorikisht. Kam besuar
se keshtu eshte sistemi, “armiku i klases” eshte ky qe eshte. Une vete
kam patur shume frike nga “armiku i klases”, por nuk dija kurre qe
“armiku i klases” ishte dhe femija, bebja ,fisi dhe gjitheperfshirja e
tij.”

Ju vjen keq juve tani per kete?

“Jo vetem tani, por gjithmone per ate qe dija. Filluar doemos te njohim
konkretisht rastet e likujdimit te shokeve te Enver Hoxhes me Beqir
Ballukun.”

Doja t’ju pyesja ne fakt ne teresi per sistemin. A e dinit juve qe
ishte ngritur nje sistem krejtesisht diktatorial, i cili prantonte
vetem nje parti politike dhe nje sistem ku kundershtaret eliminoheshin?

“Sigurisht qe une e dija se ishte nje sistem i tille. Nje sistem i
tille qe quhej ‘demokracia e proletariatit’ dhe derisa keshtu e gjeta,
keshtu u indoktrinova, keshtu ishin dhe prinderit e mi. Per kete
luftuan, pra luftuan per clirimin e atdheut dhe keshtu perfundoi. Une
isha krejtesisht e indoktrinuar ne princip dhe une e desha dhe i
perkushtohesha atij ideali. Ne fakt te mos i themi ideal se ndoshta nuk
ishte ndonje ideal shume i madh ne koken time, sic nuk ishte edhe
besimi fetar per mua , aq i denueshem dhe i pa aplikueshem. Por ama une
isha besnike e atij sistemi, por nuk dija dimensionet e verteta. Ato te
parat te dhunes thashe, une i kam pare me Beqir Ballukun. Sepse per mua
armiku i klases ishte nje gje simbolike, nje gje qe une nuk e shihja,
nje gje qe nuk e njihja. Behet fjala per vitet ‘70. Nga natyra jam
shume e hapur, kontestuese ndaj gjerave qe nuk me kane pelqyer, edhe ne
familje. Bisedoja me tim ate per shembull: takova njerin ne autobus,
dhe me tha keshtu e keshtu (per pakenaqsi per kushtet ekonomike) dhe
une rendohesha tek ai kishte te drejte. Im ate, me thoshte: ‘Shiko, se
ke folur me nje armik te popullit’. ‘Armiku i popullit eshte ne burg,
nuk do ishte i lire, ndaj njerezit duhen degjuar’ I pergjigjesha. Nuk
dua te justifikoj veten time dhe as te ndjehem e akuzuar ketu, por jam
e sigurt megjithate se jo vetem une qe isha prane Enver Hoxhes dhe qe
isha e izoluar nga realiteti, por keshtu si une, kane besuar te gjithe
shqiptaret e ndershem. Domethene hiq ish-pronaret apo te persekutuarit
dhe nomenoklaturen, e cila ishte e interesuar per te trasheguar
pushtetin, njerezit e ndershem, shqiptaret e ndershem kane besuar tek
ai pushtet.”

Po edhe ish-pronaret dhe ish-te persekutuarit, te ndershem kane qene ...

“Jo, jo, ata te ndershem jane, por flisja per “besniket” e pushtetit.
Do te me mbetej qejfi po te me mbetej ky lapsus, se une jam shprehur
shume here ne favor te tyre: qe ne vitin 1990, drejtesia duhej vene
njehere per ta qe Shqiperia te behej sot. Hiq kete pjese, potencialisht
kundershtaret e regjimit per arsye te tyre, me te drejte, hiq
pergjithesisht nomenoklaturen,si pjesa me reaksionare e shoqerise,
njerezit e ndershem i kane besuar atij sistemi se kjo ishte zgjidhja e
pergjitheshme. Mua kjo me duket shume logjike dhe me vjen keq per kete
situate. Dhe revanshi ne vitin 1990, u be kundrejt kesaj shtrese, ndaj
te pasterve ne administrata me procesin fshese .”

A jeni tronditur ju dhe bashkeshorti juaj kur niset te zbulonit nje pjese te kesaj te vertete?

“Jemi tronditur shume se une mendoja , prisja dhe desha qe regjimi te
nderronte. Desha qe regjimi te nderronte edhe se kisha filluar te isha
e bindur qe regjimi nuk mbahej me prej Enver Hoxhes, por gjithcka e
keqe, behej ne emer te tij. Prisja ne vitin 1985, qe Ramiz Alia ta
nderronte regjimin, ta hapte Shqiperine, ashtu sic e la porosi Enver
Hoxha. Konkretisht na la edhe rrugen permes Shtrausit. Enver Hoxha ka
kundershtuar edhe tufezimin, por ia kane mbushur mendjen.”

Enver Hoxha ka lene porosi qe Shqiperia te shkonte drejt hapjes me Perendimin?

“Po. Ka bere te gjitha pergatitjet.”

Jeni e sigurt, pasi kjo eshte shume e rendesishme?

nga Vizitor Mon Mar 16, 2009 1:03 pm

Une e kam shkruar dhe po e them edhe ketu te ju, pasi televizioni eshte
me i difuziv se media e shkruar. Po, Enver Hoxha ka pergatitur rrugen e
hapjes drejt Perendimit nepermjet Shtrausit. Artikulli i fundit qe une
kam shkruar ka qene pikerisht ky me te gjitha detajet si sabotoi Ramiz
Alia ceshtjen Shtraus.”

A nuk eshte ky Ramiz Alia per te vazhduar si trashegimtar i Enver Hoxhes, per te vazhduar rrugen e nisur?

“Ramiz Alia i kishte bere hesapet mire, ia kishte bere hysmetin vetes,
me hir apo me pahir, me aprovim apo me mosaprovim te Enver Hoxhes, qe
te mbetej ai suksesori.”

Gjithsesi, a kishit filluar ju te mendonit per trashegimtarin e Enver Hoxhes? Ne mos ju, te pakten zonja Nexhmije Hoxha?

“Une flas me cfare del nga analiza dhe jo te supozoj cfare mund kete
menduar ajo. Ne nuk kemi biseduar ne asnje menyre mbi kete, se une dhe
Sokoli ishim te perjashtuar nga keshilli familjar.”

Po pjesa tjeter e familjes?

“Me rezulton qe kane qene te programuar. Cdo gje ka qene e programuar,
si ne klanin Alia, Kapo, Xhuglini ashtu edhe ne familje. Nuk dua t’i
fyej, por perseris te verteten.”

Nuk kishit frike qe pas vdekjes se Enver Hoxhes do te humbnit nje pjese te pushtetit qe kishit ne Shqiperi?

“Absolutisht. Une nuk pretendoj qe njerezit te me besojne, por vetem qe
te me degjojne me sinqeritet, domethene jo me ironi dhe pastaj te
besojne cfare te duan. Per mua nuk kishte rendesi se c’do te behej me
ne pas vdekjes se Enver Hoxhes, per mua kishte rendesi vetem fakti qe
vdiq Enver Hoxha. Po te ikte Enver Hoxha asnje gje nuk do te shkonte
pergjithesisht per mire. Thashe keshtu e mendoja une. Madje pas 85, cdo
gje binte kunder Enver Hoxhes, kunder amaneteve te tij: ngritja e
kultit etj. Une kundershtoja : pse ja beni , ai nuk i donte.”

Por ngritja e kulteve ka qene qe ne kohen e gjalljes se Enver Hoxhes…

“Po, ajo ka qene qe atehere dhe une nuk mund ta kundershtoj qe
ekzistonin bustet etj. Por une kam fakte te tilla, pershembull kur
beheshin kenge ne festival ‘O Valbona, ’ per gjyshin e mbesen, ai
merzitej ne fytyre. Une e kam pare vete kete gje dhe ajo kenge eshte
zhdukur nga qarkullimi. Kultin e tij, nuk mund ta mohoj se do ishte
qesharake. Por kulti i tij u amplifikua nga Ramiz Alia dhe Nexhmije
Hoxha pas vdekjes ne menyre qe ta conte detyrimisht opinionin kunder
vetem Enver Hoxhes.”

“Me duket se lashe dicka pa thene. Mua nuk me interesonte se kush do ta
zevendesonte Enver Hoxhen, edhe pse dihej qe Ramiz Alia ishte
presidenti i Shqiperise, si dhe sekretari me i rendesishem per
ideologjine, ishte krahu i djathte i Enver Hoxhes pas vdekjes se Mehmet
Shehut. Ajo ishte absolutisht e qarte. Dhe vete Enver Hoxha ne 1982 i
jep nje vleresim atij, ne takimin me zgjedhesit, i detyruar gjithmone
pas vdekjes se Mehmet Shehut, duke thene qe : jemi te forte se kemi
shokun Ramiz. Ne shtepi i kam thene: ‘Perse duhej kjo?’ ‘Nuk i dihet
jetes time’ me eshte pergjigjur. Por kjo nuk do te thote se ai e la si
suksesor, por ato momente ai ka dashur te qetesoje popullin apo edhe
veten e vet. ”

Cilat kane qene raportet politike te Nexhmije Hoxhes me Enverin? A ka qene ajo pjese e vendimarrjes se Enver Hoxhes?

“Pika me e trishtueshme ne historine e Shqiperise eshte kjo ceshtje. Si
cift une do kisha vene dore ne zjarr per shume vite me radhe se nuk
kishte grua me te mire per Enver Hoxhen nga perkushtimi, nga
devotshmeria e saj ndaj tij edhe per gjera me te vogla. Mendoja do te
jete shume e zorshme qe nje grua te vigjeloje mbi burrin e saj sic
bente ajo. Por me vone kuptova qe ajo ishte mbajtje nen kontrroll dhe
dualizem ne te keqe dhe ne te kundert te tij, nen aspektin e nje gruaje
qe i sherben burrit, por qe eshte me e afte se aq, ndoshta me e afte se
ai.”

Kur ka filluar ky dualizem?

“Menjehere pas faktit qe e futen nen kthetrat e kontrollit per shendetin, pas vitit 1974.”

Ju po thoni qe ishte Nexhmija e cila percaktonte edhe vendimet politike te Enver Hoxhes?

“Ato ajo nuk mund t’i percaktonte se ato ishin te shkruara. Pervec
influencimit ndaj tij dualizmi ishte i shume formave. Ishte i tmerrshem
kur flitej ne emer te Enver Hoxhes. Ajo dhe Sulo Gradeci ishin te
tille. Pershembull, kur thoshin: ‘Tha Enveri keshtu’, ‘tha Enveri
ashtu’. Percaktonin vullnetin e tyre gjoja nepermjet atij te Enver
Hoxhes, ne Komitetin Qendror, ne kryeministri e kudo etj.”

Nexhmija sipas jush, ka ndikuar pozitivisht, apo negativisht?

“Absolutisht negativisht. Mund te them nje detaj te tmerrshem qe e mbaj
ende brenda Diten qe eshte gjykuar familja Shehu, ne ate here ishim ne
Pogradec. Djemte, vajza dhe bashkeshortet iken ne Tirane, me qellim qe
te ndjekin nga afer gjyqin. Une qe gjera te tilla nuk i duroj,
domethene isha me Enver Hoxhen, por nuk isha per te vrare, nuk duroja
dot te vriteshin njerezit. Ndaj zemra nuk me bente qe ta shihja ate
gjyq. Vete pasdite qe te takoj Enver Hoxhen, te cilin e desha dhe e
vleresoja shume. Duke kaluar nga dera e dhomes se bukes per t’u futur
ne salon, nepermjet ndarjes me xham shikoj Nexhmije Hoxhen ne vendin ku
rrinte gjithmone. Pa dyshim, qe ishte edhe Enver Hoxha ketej nga
oxhaku, por nuk dukej. Do te genjeja te thoshja qe nuk ishte, por me sy
nuk e pashe. Dua te jem objektive qe jap keto sqarime. Po ndiqnin me
vemendje televizorin, ku pashe e degjova nje figure me nje ze qe une e
njihja. Ka qene Fiqirete Shehu, krejt e zbardhur qe po fliste. Une nuk
e prisja dhe nuk durova dot, u ktheva pas murit dhe u trondita shume.
Pra, po shihnin gjyqin e saj. Kam qare shume. Ne darke, ai me kerkonte,
une i mbajta meri se nuk mund te mos i mbaja. Nderkaq qe s’mund te
flisja per keto ceshtje tabu. Kur me pyeti perse kisha qare, i thashe
qe me ka lene Sokoli vetem se ‘nuk marr qerren me vete’, cka ne familje
ka shkaktuar te qeshura. Per mua, keto nuk ishin asgje para asaj qe
ende kam ne shpirt. Por te me kuptojne njerezit, dhe te mos e quajne
kontradikte kete. Kjo nuk eshte kontradikte. Kjo eshte te ngrihesh mbi
gjithcka edhe te dish t’i peshosh gjerat per kohen ne raport me kodet
njerezore.”

A ka ndikuar ajo ne eliminimin e Mehmet Shehut?

“Kete nuk mund ta them me bindje, por Enver Hoxha ka vuajtur per
vdekjen e Mehmet Shehut. Ndonese ka ndjekur me “gjakftohtesi” procesin,
e familjes se M.Shehut qe ka qene e detyruar te pranoje aktivitetin.
Ajo mund te kete patur te gjitha te zezat, ajo mund te ishte agjente
dhe te kete vrare vete te shoqin, sipas nje plani te Ramiz Alise e
Kadri Hazbiut. Por ama asaj i eshte premtuar se do ta ruanin ate dhe
familjen, por ate e lane te vdese ne burg. Domethene ketu ka qene nje
intrige kriminale politike. Edhe nje gje tjeter dua te them, (qe s’me
doli ne emisionin OPINION per Mehmet Shehun kohe te shkuara): naten e
fundit Enver Hoxha i thote Ramiz Alise, gje qe ky vete e ka pranuar se
ndonjehere njeriut i shket goja e vetezbulohet, pra Enveri i thote: ‘Ta
leme me kaq me Mehmetin, te mjaftohemi vetem me verejtje’. Kur u pa qe
Enveri nuk do ta likujdonte Mehmetin, sic u likujduan gjithe te tjeret,
urgjentisht e likujduan vete ata.” Kjo eshte bere kryesisht per
Kosoven.”

A ndjeni vrasje ndergjegje per eliminimin e gjithe ketyre njerezve me te cilet kishit jetuar per nje kohe te gjate?

“Une ndiej vuajtje, jo vrasje ndergjegjie. Dhe vuajtja eshte shume me e madhe se vetem nje vrasje ndergjegjie.”

Po vete Enver Hoxha, a ndjente?

“Nuk e di sa Enver Hoxha e ka ndjere, por e ka quajtur te domosdoshme,
perkuar me Kushtetuten, pra mbeshtetej ne ligj. Ne kete drejtim, mendoj
qe deri vone Enver Hoxha ka patur bindjen qe : keta duhen likujduar
para se te na likujdojne apo t’i bejne dem Shqiperise. Ne fund, Enver
Hoxha eshte penduar. Keshtu e konsideroj une, se ne fund ai ka kuptuar
shume. Duke qene i paralizuar trajtuar jo me me vullnetin e tij, por me
vullnetin e te tjereve, ai ka kuptuar gjithcka. Ka folur me Sokolin qe
kjo gje nuk eshte kaq e thjeshte. Ketu ka vepruar nje sistem intrige
antishqiptare, filluar qe me ndertimin klanor prej Hysni Kapos, me
vrasjen e Mehmet Shehut, cilido te ishte ai, edhe poliagjent te ishte,
pastaj te Kadri Hazbiut, per te dale te qinjgji i urte qe pi shume nena
dhe qe ne fund i vrau te gjithe nenat dhe ky eshte Ramiz Alia. Krahas
shqetesimit perse pengohet ceshtja Shtraus. Keto quhen fantazi e semure
sipas Ramiz Alise, Nexhmije Hoxhes, Sulo Gradecit etj, por le te me
kundershtojne me fakte dhe jo me interpretime.”

Cili ka qene roli i Nexhmije Hoxhes qe nga viti 1985 deri ne vitin 1990 kur u shpall pluralizmi politik?

“Per fat te keq, atehere kuptova se ajo nuk ishte thjesht gruaja e
devotshme e Enver Hoxhes. Qe nuk ishte thjesht nje nene qe
bashkepunonte me R.Aline per te mbrojtur femijet, por kjo grua paska
synime, paska ambicjet e saj. Me propozim te tij ajo duhej ta
zevendesonte R.Aline si sekretare per ideologjine, gje qe nuk e pranoi
per pa mundesi operativiteti. Nderkaq pranon nje funksion shume
honorifik , kryetare Frontit Popullor, qe kish qene me pare i Enver
Hoxhes. Me kete donte te thoshte se ajo ishte shume, por ne te kaluaren
donte vetem t’i “sherbente” Enverit.”

A ka patur ajo ndikim ne politiken shqiptare pas viteve ‘90?

“Ndikim nuk them se ka patur, kane patur plane qe nuk iu kane dale dot.
Kane qene planet per trashegim pushteti dhe per rrezim te Berishes. Po
nuk iu dolen dot se keshtu u zhvilluan ngjarjet. Viti ‘97 ishte skeme e
Ramiz Alise per te rimarre pushtetin. Ishin planet e tyre. Iliri nuk u
burgos per nje interviste, por per aktivizim per republike
presidenciale me president Ramiz Aline.”

A ka patur familja Hoxha para te transferuara jashte vendit?

“Familja Hoxha nese i ka, i ka nga Nexhmije Hoxha e Ramiz Alia.”

A mund te kete, ju keni dijeni?

“Mua me kane thene shume. Une kam thene qe nese kane, kjo vjen nga
aktiviteti i tyre me Ramiz Aline. Domethene cfare ka patur pushteti
popullor pas Enver Hoxhes, sesi e kane menaxhuar Ramiz Alia dhe
Nexhmije Hoxha, eshte pjese e tyre, por Enver Hoxha nuk pati per vete e
nuk i la gje familjes.”

Dhe ju thoni se Ramiz Alia ka para te transferuara jashte?

“Po, po, Ramiz Alia ka.”

Mbi c’baze niseni?

“Mbi te gjitha bazat, midis te cilave ai thote vete qe ne ‘89, se neve
nuk na mungojne as mjetet financiare per te ruajtur pushtetin.”

A ka patur tentativa nga persona te caktuar per te marre pushtetin ekonomik?

“Po. Pergjithesisht, eshte financuar ish-kasta e cila vazhdon nepermjet
tribalizmit dhe nepotizmit, sidomos per ta monopolizuar ekonomine e
Shqiperise ne disa duar, sic eshte Kokedhima. I pari ky,
individualiteti i zgjedhur prej Ramiz Alise, per te aritur deri ne
oligarki te media-biznesit, qe projektojne edhe politiken.”

A ka nder mend bashkeshorti juaj apo juve qe te anetaresohet ne nje
parti politike, sic eshte ajo Socialiste, si pasardhese e Partise se
Punes?

“Jo. Vete Enver Hoxha me sa kam kuptuar, edhe pse nuk na e tha kurre,
nuk ka dashur qe ne te merremi ne politike. E verteta eshte qe mua dhe
nese me ka sugjeruar dhe ka dashur, e ka pare qe une nuk desha. Ndaj
dhe me ka thene edhe kete: ‘Rri keshtu sic je’.”

Nderkohe, a keni nderruar mendje, jeni shume aktive ne shtypin e perditshem?

“Jo, nuk nderroj mendje absolutisht. Por nese une arrij te flas per
familjen e Enver Hoxhes, nuk mund te mos kritikoj Berishen dhe te
tjeret. Bejne gabim ata qe me thone: ‘E bere tenden, tani pusho’.
Prandaj une censurohem, por une gjithsesi do te caj. As bashkeshorti
im, se ai eshte natyre shume e thelle dhe modeste, pa ambicje. Ate s’e
kam as une ne fakt, por une kam forcen te kundeshtoj padrejtesite per
te cilat s’me ze gjumi. Me mjafton te jem kritike ndaj padrejtesive te
popullit shqiptar. Per sa i perket PS me kryesi ish-nomeklaturen (si
dhe ajo komuniste) eshte pergjegjese per historine e Shqiperise, jo
vetem ne te kaluaren, por edhe sot per 8 deri ne 10 mbjelljen e
korrupsionit. PS duhet te rindertoje me pare moralin e saj, e pastaj te
Shqiperise qe e ka cuar shume poshte.”

Ne nje fare menyre, juve duket sikur merreni me politike.

“Une nuk merrem me politike, une e ndjek ate.”

Me se jetoni aktualisht?

“Me rrogen e Sokolit. Nuk them se jetoj me rrogen time, se te kritikosh
dhe ti qendrosh ne koke politikes nuk te paguan kush. Kam shume pengesa
per te shkruar, por diku del se te emancipuarit nuk mungojne. Nderkaq
eshte e sigurt se ne pamundesi do te dal me trakte , pra me rrogen e
Sokolit, ndersa femijet jane kompletuar tashme e pa asnje humbje nga
c’kane pesuar. Vuajtja ju dha mencuri dhe bagazh. Ndaj ndjehem e fituar
me ata , me tim shoq e me dy niper e mbesa te mrekullueshem. Cfare te
dua me teper nga jeta.”