Shkaqet e kufrit (mosbesimit)

Shkaqet e kufrit (mosbesimit)

Ibn Kajjimi, rahimehullah, përmend dhjetë arsye që shpijnë në kufër (mohim/mosbesim). Ato janë:

Arsyeja e parë: Arsyeja e parë është ajo që hipokriti (munafiku) ka njohuri të dobët rreth asaj që iu është publikuar nga e vërteta.

Arsyeja e dytë:
Shpirtligësia - Individi mund t’a njohë plotësisht të vërtetën, mirëpo ajo kushtëzohet me pastërtinë e atij që e pranon dhe që është i flaktë për t’a pranuar pastrimin. Po qe se ai i cili e pranon të vërtetën nuk është i pastër, e as nuk pranon të pastrohet, atëherë ky i ngjan tokës së ngurtë në të cilën nuk mund të depërtojë uji. Është e pamundur që të dalë diçka prej aty, për shkak se ajo tokë është e shëmtuar dhe nuk e pranon pastrimin. Atëherë kur zemra është e ashpër dhe e ngurtë, madje edhe kur nuk e pranon pastrimin, e as nuk ndikojnë këshillat në të, në këtë rast njeriut të tillë nuk do t’i bëjë dobi asnjë dituri që do të mësojë, pikërisht sikurse toka e ngurtësuar që nuk do të ofrojë bimë, edhe pse mbi të bie shi dhe mbillen lloje të ndryshme farërash.
Në lidhje me këtë lloj të njerëzve, Allahu i Lartmadhëruar ka thënë: “Kundër atyre, për të cilët ka përfunduar caktimi i Zotit tënd, ata nuk besojnë. Edhe sikur t'u kishin paraqitur atyre çdo lloj argumenti, ata nuk besojnë derisa të shohin dënimin e rëndë”. (Junus, 96-97)

Po ashtu, Allahu i Lartmadhëruar ka thënë: “Edhe sikur Ne t'u zbritnim atyre engjëjt, t'u flitnin të vdekurit, ata nuk kishin për të besuar, vetëm po të donte Allahu, por shumica e tyre nuk e dinë (se besimi është dhuratë nga Zoti)”. (el-En’am, 111)

Allahu i Lartmadhëruar ka thënë: “Thuaj: "Vështroni me vëmendje (argumentet) në qiej e në tokë. Po argumentet dhe qortimet nuk i bëjnë dobi një populli që nuk beson”. (Junus, 101)

Shembujt e tillë janë të shumtë në Kur’an.

Atëherë kur zemra është e ngurtë, e ashpër dhe e vrazhdë, dhe kur dituria në të nuk ndikon, por edhe atëherë kur është e sëmurë, përbuzëse dhe e dobët, pa fuqi, forcë dhe pa vendosmëri të diturisë tek ajo nuk do të ketë ndikim.

Arsyeja e tretë:
Të ekzistuarit e pengesës së zemërligësisë ose mendjemadhësisë - Kjo e pengoi Iblisin që t’i përkulet urdhrit. Kjo është sëmundje e të parëve dhe të mëvonshmëve, përveçse kur Allahu mbron. Për atë shkak, besimi mungoi tek hebrenjtë të cilët e kishin parë të Dërguarin e Allahut (s.a.v.s.) dhe e kishin njohur besnikërinë e profetësisë së tij. E njëjta gjë vlen edhe për të tjerët që vepruan në atë mënyrë. Kjo e pengoi Abdullah ibën Ubejjun që të besojë. Për këtë arsye, besimi i mungoi edhe Ebu Xhehlit, por edhe idhujtarëve të tjerë të asaj kohe. Ata nuk dyshuan në vërtetësinë e të Dërguarit s.a.v.s. dhe në atë me të cilën erdhi, mirëpo mendjemadhësia dhe zilia i çoi në kufër (mohim). Për këtë arsye, mungoi imani (besimi Islam) tek Ummejje dhe të tjerët si ai, e të cilët posedonin dituri për profetësinë e Muhamedit s.a.v.s.

Arsyeja e katërt:
Si e tillë, pengesa e udhëheqësisë dhe sundimit nuk është smirëzi e as që bëhet kryeneç në aspektin e varësisë ndaj të vërtetës - Mirëpo, varësinë ndaj të vërtetës nuk mund t’ia bashkojë sundimit dhe udhëheqjes së tij, prandaj i obligoi, siç ishte rasti me Herakliun dhe me sundimtarët jobesimtarë si ai të cilët e dinin për vërtetësinë e priofetësisë. Ata e pranuan me zemër dhe donin që të hynin në fenë e tij, por u frikësuan për pushtetin e tyre. Kjo është sëmundje e poseduesve të pushtetit dhe udhëheqësisë. Janë të paktë ata të cilët shpëtuan nga kjo sëmundje, përveç atyre që i mbrojti Allahu. Kjo është sëmundje e Faraonit dhe ithtarëve të tij, prandaj ata pohuan: “Dhe thanë: ‘Si t'u besojmë dy njerëzve që janë si ne, kur populli i tyre është në shërbimin tonë’?” (el-Mu’minun, 47)

Ata refuzuan që t’i besojnë dhe t’a pasojnë Musain dhe Harunin (alejhisselam), si dhe t’ju nënshtrohen atyre përderisa çifutët ishin skllevër. Për atë arsye, iu është thënë Faraonit - atëherë kur dëshiroi t’a ndiqte Musain dhe t’a vërtetonte misionin e tij (si pejgamber i Allahut) dhe atëherë kur në lidhje me këtë çështje u konsultua me ministrin e tij Hamanin - i cili i tha: “Tani je zot i adhuruar, dhe do të mbetesh skllav i cili do t’i adhurojë të tjerët”.

Arsyeja e pestë:
Pengesa në ndjekjen e epsheve dhe pasurisë - Kjo ëndje e pengoi numrin më të madh të ithtarëve të Librit që t’a besojnë profetësinë e Muhamedit (s.a.v.s.) nga frika se bashkëvendësit e tyre të mos ua ndalojnë ushqimet dhe pasurinë që ata ua jepnin. Kurejshitët kishin një metodë gjatë ndalimit të njerëzve nga Rruga e drejtë, duke iu ofruar atyre atë pas së cilës anonin më së tepërmi. Atyre që kryenin imoralitet dhe vepra të ndryshme të shëmtuara iu thonin: “Muhamedi e ndalon imoralitetin dhe pijet alkoolike”, kështu që në këtë mënyrë edhe poetin e verbër e largonin nga Islami.

Arsyeja e gjashtë:
Dashuria ndaj familjes, të afërmve dhe ndaj fisit - Ndër arsyet që të mos kalojnë në Islam, shpeshherë paraqitet dashuria e lartpërmendur, madje (njerëzit e tillë) konsiderojnë se nëse e ndjekin të vërtetën dhe i kundërvihen qëndrimit në të cilën qëndrojnë të afërmit e tij, atëherë do t’a bojkotojnë. Ky ishte shkaku që një numër i madh i njerëzve të mbeten në mosbesim (kufër) së bashku me popullin e vet.

Arsyeja e shtatë:
Dashuria ndaj vendbanimit dhe atdheut - Ekzistojnë njerëz të tillë tek të cilët mbisundon ky lloj i dashurisë, edhe nëse ndjekja e të Dërguarit të Allahut e detyron për t’a braktisë vendin e vet - edhe nëse aty nuk gjendet familja e tij, e as ndonjë i afërm - e kështu të shpërngulet në ndonjë vend tjetër ku nuk do t’a kishte njohur askush. Një dashuri e këtillë shpeshherë bëhet shkak që individët të qëndrojnë larg fesë Islame. Kjo do të ishte pengesa kryesore për njerëzit e tillë që të mbeten jashtë fesë (Islame).

Arsyeja e tetë:
Ndër arsyet që disa grupe njerëzish të qëndrojnë larg Islamit, është edhe botëkuptimi i gabuar se nëse ecet pas Islamit dhe të Dërguarit të Allahut (s.a.v.s.), do të ishte nënçmim dhe minimizim i paraardhësve të tij. Ky mendim i gabuar e pengoi Ebu Talibin dhe të tjerët si ai që të mos e pranojnë Islamin. Për ta ishte shumë e rëndë që të dëshmojnë se paraardhësit e tyre ishin femohues (kafirë) dhe paganë të devijuar. Ata besonin se nëse e pranojnë Islamin dhe paraardhësit e tyre do t’i shpallnin si të marrë, atëherë kundër tyre do të vërsulen të tjerët dhe do të thonin ofendimet më të rënda, mendim i cili është krejtësisht i gabuar dhe kufër (mosbesim). Prandaj, armiqtë e Allahut, gjatë momenteve para vdekjes së Ebu Talibit, i thanë: “Vallë, a do t’a refuzosh fenë e Abdulmutalibit”? Fjalën e fundit që ua kishte thënë, ishte ajo se do të mbetet në fenë e Abdulmutalibit.

Armiqtë e Allahut e kishin gjetur mënyrën se si t’a largojnë nga besimi Islam, sepse e kishin ditur se sa e kishte vlerësuar Ebu Talibi babain e vet Abdulmutalibin, pasi përmes tij ai kishte fituar krenarinë dhe dinjitetin. Atëherë, si është e mundur të pranohet një çështje nga e cila pason rrënimi përfundimtar i dinjitetit dhe urrejtja kundër babait të tij?

Arsyeja e nëntë:
Mos hyrja në Islam për shkak të armiqve personalë të cilët e kishin pranuar të Dërguarin e Allahut (s.a.v.s.) që më herët, dhe kështu i Dërguari i Allahut i pranon dhe i afron pranë vetes - Ky akt i kishte penguar disa njerëz të tjerë që të hyjnë në Islam. Ndonjëri ka ndonjë armik dhe e urren vendin e tij, nuk e dëshiron tokën nëpër të cilën ecën dhe vazhdimisht e kundërshton atë. Pastaj e sheh se ky shkon pas të Vërtetës, e kështu armiqësia ndaj tij e shpie që të qëndrojë kundër të Vërtetës dhe të mos bëhet ithtar i të Vërtetës, edhe pse ndërmjet tij dhe të tjerëve nuk ekziston armiqësi. Kjo ndodhi tek hebrenjtë, pasi ata ishin kundër ensarëve. Hebrenjtë ishin ata të cilët premtuan se së shpejti do të vijë një i Dërguar pas të cilit ata (hebrenjtë) do të shkojnë dhe do të luftojnë me ta (me ensarët e Medinës). Kur ensarët e pranuan më herët Islamin, atëherë armiqësia ndaj tyre i nxiti që të mbeten në devijim (judaizëm) dhe në mosbesim (kufër).

Arsyeja e dhjetë:
Pengesa që bëhet nga doket dhe traditat - Tradita mund të përforcohet aq shumë, saqë do t’a tejkalonte edhe natyrshmërinë. Prandaj është thënë se tradita është natyra e dytë. Nëse njeriu edukohet në frymën e fjalëve të mëdha dhe rritet me to që nga fëmijëria, atëherë zemra dhe shpirti do t’i edukohen në to, ashtu siç zhvillohen eshtrat dhe mishi i tij në natyrshmërinë e rëndomtë. Ai e shikon veten vetëm si përfaqësues i atij mendimi, e më pas i vjen dituria në befasi e cila nga zemra e tij kërkon që t’a eliminojë dhe t’a largojë mendimin e tillë dhe të qëndrojë në vendin e tij. Për të do të ishte e rëndë një ndryshim dhe një eliminim i tillë.

Kjo arsye, edhe pse sipas domethënies është më e dobëta, më shpesh i ndodh popujve dhe udhëheqësve të ideologjive dhe të feve. Një edukim të tillë tradicional që nga fëmijëria, nuk mund të thuhet se e posedon shumica, por atë e posedojnë pothuajse të gjithë njerëzit.

Shtyllat e kufrit (mosbesimit)

Shtyllat e kufrit (mosbesimit) janë katër :

- Mendjemadhësia

- Hasedi

- Zemërimi

- Epshi.

Mendjemadhësia pengon bindjen.

Hasedi pengon pranimin e këshillës dhe shfrytëzimin e saj.

Zemërimi pengon drejtësinë.

Epshi pengon veçimin për adhurim.

Nëse shembet shtylla e kibrit (mendjemadhësisë), atëherë robit i bëhet më e lehtë bindja.

Nëse shembet shtylla e hasedit, atëherë robit i lehtësohet pranimi i këshillës dhe shfrytëzimi i saj. Nëse shembet shtylla e zemërimit, atëherë i lehtësohet drejtësia dhe thjeshtësia.

Nëse shembet shtylla e epshit, atëherë robit i lehtësohet durimi, modestia dhe adhurimi.

Por, zhdukja e maleve nga vendi i tyre, është më e lehtë sesa heqja e këtyre katër cilësive nga ai që është sprovuar me to, sidomos nëse këto cilësi janë bërë pjesë dhe pronë e robit si dhe cilësi të qëndrueshme të tij.

Me këto cilësi, robi nuk mund të kryejë asnjë veprim në rregull dhe nuk mund ta pastrojë veten. Sa herë që ai mundohet të kryejë një veprim, ia prishin atë këto katër cilësi.

Të gjitha problemet lindin nga këto katër cilësi, të cilat kur marrin pushtetin në zemër, i tregojnë asaj të gabuarën për të vërtetë dhe të vërtetën për të gabuar, të mirën për të keqe dhe të keqen për të mirë, i afrojnë asaj dynjanë dhe ia bëjnë të largët ahiretin.

Nëse mendon thellë në kufrin e njerëzve, do ta gjesh atë të rritur nga këto cilësi dhe për shkak të tyre vjen edhe ndëshkimi, i cili është i fortë nëse këto cilësi janë të forta dhe anasjelltas. Ai që ia hap vetes këto cilësi, ka hapur dyert e së keqes për të tashmen dhe të ardhmen, ndërsa ai që i pengon ato nga vetja, ka mbyllur dyert e së keqes, sepse ato cilësi pengojnë bindjen, sinqeritetin, teuben, pranimin e së vërtetës dhe të këshillës së muslimanëve, thjeshtësinë ndaj Allahut të Lartësuar dhe ndaj krijesave të Tij.

Burimi i këtyre katër cilësive është në padijen e robit ndaj Zotit të tij dhe në padijen e tij ndaj vetes së tij, sepse nëse njeriu njeh Zotin e tij me cilësitë e përsosjes dhe të bukurisë, gjithashtu njeh veten me mangësitë e të metat e tij, ai nuk tregohet mendjemadh, nuk zemërohet dhe nuk ka hased askënd për atë që i ka dhënë Allahu i Lartësuar.

Vërtetë, hasedi është një lloj armiqësie me Allahun e Lartësuar, sepse robi urren begatinë e Allahut të Lartësuar mbi robin e Tij, ndërkohë që Allahu i Lartësuar e ka dashur një gjë të tillë (begatinë mbi robin e Tij) dhe dëshiron që t’i largohet atij ajo begati, ndërkohë që Allahu i Lartësuar nuk e do një gjë të tillë (largimin e begatisë). Kështu që, robi bëhet kundërshtar i Allahut të Lartësuar në caktimin e Tij, dashurinë dhe nderimin e Tij dhe pikërisht për këtë Iblisi u bë armik i Allahut të Lartësuar, sepse mëkati i tij erdhi nga kibri dhe hasedi.

Heqja e këtyre dy cilësive arrihet me njohjen e Allahut të Lartësuar me njësimin e Tij, me të qenit i kënaqur me Të dhe me afrim tek Ai.

Ndërsa, heqja e cilësisë së zemërimit arrihet me njohjen e vetes, duke e mësuar se ajo nuk e meriton të zemërohesh dhe të hakmerresh për të, sepse nëse ndodh kjo, atëherë i është dhënë vetes një preferencë mbi Krijuesin e saj, duke u zemëruar e kënaqur për të (për veten).

Më e fuqishmja në largimin e këtij problemi është ajo që të ambientohet vetja me atë që :

Të zemërohet për hir të Allahut të Lartësuar dhe të kënaqet për hir të Tij, sepse sa herë që mbillet tek vetja diçka nga zemërimi dhe kënaqësia për hir të Allahut të Lartësuar del nga ajo diçka nga këto cilësi, të cilat janë formuar për të (për veten) dhe anasjelltas.

Ndërsa, përsa i përket epshit, ilaçi i tij është dija e shëndoshë dhe njohja e asaj që plotësimi i kënaqësive të vetes është nga shkaqet më të mëdha që ia privojnë vetes kënaqësitë, sepse sa herë që ua hap derën kënaqësive, aq më shumë e zgjeron privimin e vetes nga kënaqësitë dhe sa herë që ua mbyll derën kënaqësive, aq më shumë e çon veten drejt kënaqësive.

Zemërimi është si luani, nëse pronari i tij e lë të lirë, atëherë ai fillon ta hajë.

Epshi është si zjarri, kur ndizet fillon ta djegë atë që e ndez.

Hasedi është në pozicionin e asaj që të armiqësosh atë që është më i fuqishëm se ti.