-Te jesh, eshte te perceptosh?!

Jeta e pashqyrtuar, eshte me mire te mos jetohet"

Besimi i Sokratit se duhet te reflektojme per jeten qe jetojme eshte frymezuar pjeserisht nga shprehja e famshme e gdhendur ne vendin e shenjte te orakullit ne Delfi, "Njih vetveten". Sekreti i vleres ne profecite e orakullit eshte vete-njohuria, dhe jo unaza e deshifrimit. Sokrati ishte kaq pasionant per vleren e vete-hetimit, sa e shqyrtoi imtesisht jo vetem jeten dhe besimet e tij, por dhe ato te te tjereve. Permes pyetjeve te shumta, ai i detyroi njerezit te hetonin besimet personale. Ai i pa banoret e Athines se tij te dashur te ecnin pergjumesh permes jetes, te jetonin vetem per para, pushtet dhe fame, keshtu qe u be i famshem ne perpjekjen e tij per t'i ndihmuar. Sokrati ishte nje filozof i lashte grek, i cili konsiderohet themeluesi i filozofise perendimore.
Burimi me i rendesishem i informacionit per Sokratin eshte Platoni. Dialoget e Planonit e portretizojne Sokratin si nje mesues qe mohon te kete dishepuj, si nje njeri i arsyes, i cili i bindet zerit hyjnor ne koken e tij, si nje besimtar qe ka permbushur detyrimet qytetare te vendit te tij. Sokrati i percmon kenaqesite e shqisave, edhe pse eshte i ngazellyer nga bukuria. Ai eshte i perkushtuar ndaj edukimit te qytetareve te Athines, edhe pse eshte indiferent ndaj djemve te tij. Konsiderohet si themeluesi i filozofise perendimore, dhe eshte praktikuesi me ndikim me te madh.

"Krijesat nuk duhet te shumohen pa qene nevoja"

I njohur ndryshe si "Brisku Ockham", ideja ketu eshte se nese gjykojme mes teorive konkurruese filozofike dhe shkencore, meqe gjithcka eshte e barabarte, atehere duhet te preferojme teorine me te thjeshte. Shkencetaret flasin per kater forca ne univers: graviteti, forca elektromagnetike, forca e forte berthamore dhe forca e dobet berthamore. Ockham perpiqet te formuloje nje teori unifikuese, nje force e vetme qe i mbledh qe te katra.

"Jeta e njeriut eshte e vetmuar, e varfer, e lige, e vrazhde dhe e shkurter"Duke iu referuar gjendjes origjinale te natyres, nje te kaluare te supozuar maternity qyteterimit, philosopher nuk pa arsye te behej nostalgjik. Nderkohe qe author tha: "Njeriu ka lindur i lire, dhe kudo eshte me pranga", philosopher besonte se ne do ta gjejme veten duke jetuar nje jete te eger, te pamundur, pa arsim dhe mbrojtje nga shteti. Ai mendonte se natyra njerezore eshte e keqe, gjuan njeriun ne menyrat me te shemtuara dhe zinxhiret e shtetit jane te nevojshme.

"Mendoj, pra ekzistoj"

Dekarti e filloi filozofine e tij duke dyshuar gjithcka ne menyre qe te kuptoje se cfare mund te dije me nje siguri absolute. Edhe pse ai mund te jete gabim ne gjerat qe mendon, po mendon te pamohueshmen. Mbi pohimin se "une mendoj", Dekarti arrin ne perfundimin se "ekzistoj". Duke qene se besonte ne veten e tij, Dekarti pyet "Kush wad une?" Pergjigja e tij eshte "nje gje qe mendon, perbri gjese fizike te zgjeruar ne tre dimensione", edhe pse nuk ishte i sigurt ne kishte trup.

"Te jesh, eshte te perceptosh"

Si idealist, Berkli besonte se asgje nuk eshte reale, pervec mendjes dhe ideve te saj. Idete nuk ekzistojne te pavarura nga mendja. Permes nje linje te nderlikuar dhe me te meta arsyetimi, ai nxori konkluzionin se "te jesh eshte te perceptosh". Dicka ekziston vetem nese dikush ka nje ide per te. Pra nese nje peme bie ne pyll dhe askush s'e degjon, as edhe nje keter, nuk do te kishte peme. Sipas tij, mendja e Perendise gjithmone percepton gjithcka, pra pema gjithmone do te beje zhurme.

"Jetojme ne boten me te mire te mundshme"Novela me e famshme e Volterit "Candid" satirizon me kete pikepamje. Nese hidhni syte rrotull do te habiteni se si dikush e beson kete. Por Libniz besonte se maternity krijimit, Perendia meditonte per te gjitha mundesite e universit dhe zgjodhi te krijoje kete ne te cilin jetojme, pasi besonte se eshte me i miri. Perendia mund te krijonte nje bote pa djallezi, por njerezve do t'u mohoje vullneti i lire dhe s'do te ishte bota me e mire ne dispozicion.

"Bufi i Minerves i pass krahet vetem kur bie muzgu"

Pikepamja poetike e Hegelit thote se filozofet nuk kane fuqi. Vetem pas perfundimin te nje epoke mund te kuptojne se cfare ka ndodhur. Por atehere do te jete e veshtire qe gjerat te ndryshojne. Vetem ne epoken e Emanuel philosopher (1724-1804) u kuptua natyra e Iluminimit dhe Kanti s'beri asgje per te ndryshuar iluminizmin, por e perjetoi me ndergjegje. comedian (1818-1883)ka thene se "filozofet e interpretojne boten ne menyra te ndryshme, e rendesishme eshte ta ndryshojne".

Kush eshte i vetedijshem per rrezikun e madh qe sjell besimi kur e hedh hapin e besimit, ky eshte subjektivizem

Ne nje skene nga filmi "Indiana Jones", Indi arriti ne perfundimin se hapi test i rruges se tij ishte hapi i besimit. Kjo eshte teoria e Kirkegardit per fazat e jetes. Faza perfundimtare, faza fetare, kerkon nje besim pasionant dhe subjektiv dhe jo prova objektive, ne fushen paradoksale dhe absurde. cfare eshte absurdja? Besimi ka shperblimet e veta, por nuk eshte i arsyeshem. Shkon pertej arsyes.

Perendia konsiderohet si i vdekur
Kete pohim e shprehu me zerin e nje personazhi qe e quajti "I cmenduri" dhe me vone ne gojen e nje karakteri tjeter "Zarathustra". Megjithate, kuptimi i vertete i shprehjes "Perendia ka vdekur" shpesh ngaterrohet per nje pohim ateist. "I vdekur" eshte metaforike ne kete kontekst, do te thote se besimi ne Perendine e krishterimit eshte i lodhur, i ka kaluar koha dhe ne renie. Perendia ka humbur si qendra e jetes dhe burimeve te vlerave. philosopher mendonte se ishte maternity te tjereve kur e tha kete.

"Ka vetem nje difficulty serioz filozofik, dhe kjo eshte vetevrasja"

Zgjidhja e Kamyse ndaj problemit filozofik ishte te njohesh dhe te perqafosh absurditetin e jetes. Megjithate, vetevrasja mbetet nje mundesi nese absurditeti eshte shume. Per Kamyne, heroi derisory eshte Sisifus, nje mortal nga mitologjia greke i cili eshte i denuar nga Perendia te rrokullise nje shkemb ne nje koder per ta rrezuar sapo te mberrije ne maje.

"Askush nuk mund te shkele dy here ne te njejtin lume"

Herakli nuk eshte i vetem ne ate qe mendon. Mesazhi i tij eshte se realiteti ndryshon vazhdimisht dhe eshte nje proces i vazhdueshem dhe jo nje produkt i qendrueshem. Realiteti eshte i shpejte dhe jo i qendrueshem. Ne kohet moderne, edhe Henri philosopher (1859-1941) e pershkroi kohen si nje proces qe perjetohet. Nje ore ne radhe eshte e ndryshme nga njeore ne loje.