Aleksandër Moisiu

Franc Kafka është shprehur se, zëri, mimika dhe gjestet e tij, paraqesin diçka unike që nuk janë parë kurrë në artin skenik botëror. Shkrimtari i madh austriak e ka fjalën për aktorin e njohur me origjinë shqiptare, Aleksandër Moisiu, i cili ndërroi jetë më 22 Mars të vitit 1935.



Aktori me famë botërore, Aleksander Moisiu, lindi në Kavajë më 1879 në familjen me tradita të Moisive, e cila për arsye ekonomike emigroi ne Trieste-Itali. Pas mbarimit të shkollës së mesme në Grac të Austrisë dhe pas ndërprerjes së Konservatorit të Vjenës, Mosiu punoi si duartrokitës në opera dhe si figurant në Burgteater, ku dhe nisi dhe krijimtaria teatrale e tij.

Aleksandër Moisiu, 20 vjeçar, u vendos përfundimisht me nënën dhe dy motrat e tij në Vienë (Austri), me inkurajimin dhe mbështetjen e aktorit austriak, Josef Kainz (1858-1910). Këtu nisi karriera e Moisiut si një ndër aktorët e mëdhenj europianë të skenës, në vitet e para të shek. XX.

Vitet në vazhdim, e gjetën atë në Pragë dhe pastaj në Berlin, ku u bë aktori i favorizuar i Max Reinhardit (1873-1943). “I pakrahasueshëm”, sipas kritikëve, “mbetet roli i Fedias në “Kufoma e gjallë” e Leon Tolstoit, interpretuar 1400 herë prej tij dhe i shikuar nga më shumë se gjysëm milioni spektatorë në botë”. Moisiu ndoqi Ansamblin Reinhard në Rusi në 1911 dhe u duartrokit shumë në Shën Petërburg nga kritiku dhe dramaturgu Anatoliy Lunacharsky (1875-1933).

Repertori i interpretimeve të tij preku dramaturgjinë europiane, që nga tragjedianët e lashtë të Greqisë e deri në shkrimtarët modernë të shek. 20. Ai ishte i pari në Europë që interpretoi karaktere nga Strindberg, Tolstoi, Çehov, Pirandelo, Hofmanstal, etj.

Midis roleve të tjerë, për të cilët Aleksandër Moisiu mbahet mend në veçanti, janë Hamleti, Fausti, “Trupi I gjallë” i Tolstoit dhe Dubedati në “Dilema e Doktorit” të George Bernard Show. Kritikët kanë nënvizuar se ai u dallua për një stil interpretimi origjinal të paimitueshëm, për një zë unik, të bukur, temperament dinamik, forcë të brendshme dhe të jashtme shprehëse dhe interesimin e tij për zhvillimet sociale në botë.

Ndërkohë, në librin e tij të fundit përpara se të vriste veten në Brazil “Bota e djeshme, kujtime të një europiani”, shkrimtari austriak me origjinë hebreje, Stefan Cvajk, e vlerësonte miqësinë me aktorin shqiptar si një ndër gjërat e tij më të çmuara. Në vitin 1934, me kërkesën e tij autoritetet shqiptare të asaj kohe i dhanë atij pasaportën shqiptare.

Burimi: TRT