Fushata e Enver Hoxhës për zgjedhjet e 1945-s, kur votohej me gogla

Mbarimi i luftës në Shqipëri kishte vendosur përfundimisht çështjen e pushtetit. Komunistët të mirëorganizuar kishin mbajtur një kongres në Përmet në maj 1944, prej nga kishin nxjerrë komitetin (në rolin e qeverisë me Enver Hoxhën kryetar) dhe kryesinë (nën drejtimin e Omer Nishanit, në rolin e një presidence) e Këshillit të Nacionalçlirimtar. Vetë KANÇ-i ishte pallur trup legjislativ. Në tetor 1944 KANÇ-i zhvilloi mbledhjen e tij të dytë në Berat, prej nga komiteti u shndërrua në “qeveri demokratike”. Këtu nis edhe “legalizimi” i organeve të ardhshme komuniste të pushtetit. Ndërsa kishin “larë duart” me kundërshtarët e tyre politikë dhe kishin siguruar “njohjen e kushtëzuar” nga aleatët, komunistët iu drejtuan zgjedhjeve parlamentare, duke u fshehur pas emrit të Frontit, fshehje që do ta bënin në të gjitha zgjedhjet vijuese.

Duke qeverisur si një pushtet që nuk bazohej në asnjë të drejtë kushtetuese, në bazë të përvojës jugosllave të zgjedhjeve të 11 nëntorit 1945 dhe shpalljes së Republikës Popullore Federative atje, më 29 nëntor 1945; organizuan zgjedhjet për Asamblenë Kushtetuese, më 2 dhjetor 1945. Më 2 tetor 1945 sekretariati i Frontit vendosi rreth fushatës që duhej të bënte dhe për listat e kandidatëve. Organi i Frontit shkruante se nga takimet e zhvilluara, “populli kërkonte republikën demokratike”. 7 nëntori u paraqit si dita e fundit e paraqitjes së kandidaturave, ndërsa Fan Noli shprehu edhe njëherë përkrahjen e tij ndaj qeverisë komuniste. Me anë të një letre, duke iu përgjigjur një ftese të Enver Hoxhës, Noli shkruante se kishte shumë arsye që nuk vinte dot kandidaturën në Shqipëri, duke pohuar se mund të vinte në vend pas Pashkëve. Gazeta e Frontit shprehte se kleri bektashian bënte thirrje për fitoren e Frontit, ndërsa më 5 nëntor 1945, Fronti bëri të ditur listën e tij, të cilën e kryesonte Enver Hoxha. Në kulmin e fushatës, qeveria komuniste siguroi njohjen nga aleatët, ndonëse vetëm nga Bashkimi Sovjetik të plotë, gjë që i shërbeu edhe më shumë për fushatën e saj.

Programi

Më 13 nëntor 1945 Fronti bëri të njohur programin e tij, në të cilin shprehej për pavarësi dhe integritet shtetëror, politikë të jashtme me aleatët dhe fqinjët ballkanikë, luftë kundër fashizmit dhe mbeturinave të tij, forcim të pushtetit popullor, regjim republikan, të drejta demokratike, garantim të të drejtave të pakicave kombëtare, nxitje të pjesëmarrjes së masave në punët e pushtetit, kontroll të organeve të pushtetit, përgjegjësi e tyre, gjyqe të zgjedhura nga populli, forcim të ushtrisë, politikë ekonomike, luftë kundër spekulatorëve, përhapjen e shkencës dhe teknikës, politika sociale, përmirësim të shëndetësisë, përkrahje të arsimit e kulturës dhe të drejta për shtresat e shoqërisë. Po ato ditë u miratua “ligji” i kutisë së fshehtë. Me rastin e “përvjetorit të parë të çlirimit të Tiranës”, Enver Hoxha mbajti një fjalim zgjedhor në të cilin përmendi njohjen nga ana e aleatëve, “miqësinë e sinqertë” me popujt e Jugosllavisë e mareshalin Tito, ndihmën e UNRRA-s dhe reformën agrare. Duke folur posaçërisht mbi programin e Frontit, Sejfulla Malëshova theksoi ndërtimin e “një Shqipërie demokratike”, “independencë kombëtare”, “vëllazërim me popujt e Ballkanit”, “vendi i veçantë” i Jugosllavisë në këtë vëllazërim, vendosja e një “regjimi republikan” etj. Po ato ditë përshëndetej fitorja e Frontit në Jugosllavi, ndërsa vazhdimisht shkruhej për zgjedhjet në regjimin e Zogut dhe “demokracinë zgjedhore” që po zhvillohej në Shqipëri. Më 25 nëntor 1945 Enver Hoxha shkoi në Gorre të Lushnjës për të ndarë tapitë e reformës agrare, duke shënuar në këtë mënyrë një tjetër nivel të fushatës zgjedhore, ndërsa të pranishmit thërrisnin “Poshtë Zogu”. Shtypi përshkruante çastet e gëzimit të fshatarëve, të cilët kishin marrë në krahë komandantin, ndërsa një myzeqar shprehej: “Rrofsh, o komandant, që na nxore nga sikleti!”. Një ditë përpara zgjedhjeve, shtypi lajmëronte me gëzim shpalljen e Republikës Demokratike Federative në Jugosllavi, ndërsa shkruante se zgjedhësi shqiptar ndodhej “përpara një prove të madhe historike”. Një ditë më vonë shkruhej se republika ishte kryerje e “aspiratave të popullit serb”. Të drejtën e kandidimit në zgjedhje e pati vetëm Fronti Nacionalçlirimtar, i paraqitur si koalicion që kishte fituar luftën. Ky paraqiti listën e tij të kandidatëve. Votimi u krye jo me fletë votimi, por me gogla. Votuesi fuste duart detyrimisht në dy kuti, nga të cilat njëra ishte e Frontit dhe tjetra e atyre që ishin kundër tij. Kutia pa emër zakonisht kishte në fundin e saj një llamarinë që bënte të mundur të dëgjohej zhurma kur binte gogla në të. Në këtë mënyrë identifikoheshin votuesit kundër. Në garë morën pjesë kandidatët e Frontit dhe në ndonjë rast edhe ndonjë kandidat i dytë brenda Frontit, i cili qe edhe fasada e Partisë Komuniste.

Votimi

Votimi për Asamblenë Kushtetuese u bë me gogla. Njëra kuti ishte e Frontit dhe tjera e papërcaktuar, por e pajisur me llamarinë për të dëgjuar se kush do ta hidhte votën atje. Votimi me gogla u zhvillua edhe në vitin 1950. Zgjedhjet nuk u zhvilluan pa probleme. Në disa raste si në Kavajë ose në Kukës u vunë re manipulime të goglave, ndërsa disa kandidatë tjerë ishin shpallur fitues në kushte jo të natyrshme. Nga raportet e ndryshme që i vinin PKSH-së vërehet se kandidatët e saj nuk kishin miratime të përgjithshme në popull, pa harruar as intrigat që kishin lindur për të sulmuar kandidaturat e shpallura.

Autoritetet shpallën si përfundim zyrtar votimin për Frontin Demokratik në shifrën 93.16 %, ndërsa kishin marrë pjesë në votime 89.81 % e zgjedhësve. Asambleja Kushtetuese i hapi punimet më 10 janar, në sallën që shumë vite më pas do të ishte Akademia e Arteve të Bukura. Të njëjtën ditë në gazetën kryesore të kohës, Nuri Huta, ish-shef i misionit shqiptar në Beograd, shkruante se në Jugosllavi republika ishte popullore”, duke theksuar se edhe kur ishte shpallur RPFJ-ja, populli shqiptar ishte gëzuar më shumë se të tjerët sepse shqiptarët mund të dëshmonin më mirë se çdokush sa i donte dhe i respektonte