Kostis PALAMAS (poet Greke)

nga Eri dr Sun Dec 05, 2010 8:32 pm

Kostis Palamas sundoi letrat greke për disa dekada rresht dhe, me veprën e tij, u bë interpret i idealeve e aspiratave të kohës, ndërgjegje poetike e Greqisë. I lindur në Patra, filloi studimet për drejtësi në Athinë, por i braktisi sepse karakteri i tyre nuk përputhej me dëshirën dhe ambicjet e tij. Gjatë kohës që ishte student, bashkëpunoi me disa gazeta, kryesisht satirike, ku botoi krijimet e para. U martua me Maria Valvin dhe patën tre fëmijë. Vëllimi i parë poetik mban titullin “Këngë të atdheut tim”. Një vit më pas u emërua sekretar i përgjithshëm i Universitetit të Athinës, një punë e lodhshme dhe e mërzitshme për të. Për herë të parë në një konkurs letrar mori pjesë në moshën 40-vjeçare dhe fitoi çmimin e parë, që do pasohej nga shumë të tjerë, si Medalja Kombëtare për Letërsinë.
Më 1934, Palamas ishte ndër kandidatët kryesore për çmimin Nobel. Ai u bë antar i Akademisë së Athinës që me krijimin e saj, ndërsa katër vjet më pas u zgjodh kryetar. Vdiq i pikëlluar më 27 shkurt 1943, tri javë pas vdekjes së bashkshortes. Vepra më e rëndësishme e tij është padyshim poema “Palma” që, së bashku me “Sterën” e Seferisit, shënon një kulm të simbolizmit grek. Dy poema të tjera mjaft të njohura janë “Dodekalogu i Evgjitit” e “Fyelli i Mbretit”. Veç këtyre, botoi mbi njëzet përmbledhje poetike: “Himni i Athinës”, “Sytë e shpirtit tim”, “Tempuj”, “Vargje të drojtur e të vrazhdë”, etj. Shkroi gjithashtu tregime, ese, studime mbi autorë të tjerë dhe la përkthime nga Rilke, Baudelaire, Verlaine, Mistral, Prudhomme, etj.

Kostis Palamas

nga Eri dr Sun Dec 05, 2010 8:34 pm

Kostis PALAMAS (poet Greke) 150800_474289742209_182132672209_5538940_5118364_n

Monumenti i Kostis Palamasit

nga Eri dr Sun Dec 05, 2010 8:34 pm

Unaza

Nëna pat dëshirë të më martonte,
të më jepte për nuse një neradë,
lule e parë e besnikërisë dhe nurit.
Me ty nëna desh të më martonte,
o Jetë ekzotike, e para ndër nerada.
Dhe rend e pyet, shkon e blen mendim
nga magjistrica e yshtëse ku janë,
nga dyzet nuse, nuse në kurorë
lyp flori dhe me flori të kulluar
ma gdhend atë unazë të magjishme,
ma vë në gisht dhe me harenë e fshehtë
lëkurën fëmijënore ma praron,
oh, me ekzotikën ç'fejesë e njeriut!
Dhe unë isha fëmijë që rritej pareshtur
me një vrundull dehës të fejuarish,
që dasmën shpalosin dëshirash tunduar,
festë e pambaruar mbi shtratin e bardhë.
Dhe unë isha fëmija që rritej pareshtur
praruar prej Jetës burrërore,
dhe unë isha fëmija që rritej pareshtur,
i lindur për të shkelur shtigje të pashkelura,
shkëndritës brenda dritës; isha unë
me mendimin prej kampioni olimpik
dhe me mendimin si zbutës Buqefali.
Isha delfini i shpejtë me krahë të artë,
që desh me anijet të përleshej,
isha delfini i shpejtë me krahë të artë,
që u rrek të çlironte Arionën!
Por dikur -nuk e di qysh e tek -
anëdetit me rërë diellpërflakur,
një mbrëmje të trishtë e të mvrenjtur,
u ndesha me një zezak të huaj,
që ngjante si i dalë prej rropullive të detit
dhe në të zënkës zemëratë të egër
unaza më ra dhe përfare humbi.
E gëlltiti dheu? E përpiu vala?
Nuk e di; di veç që ç'asohere
yshtjet u prishën, u larguan magjitë
dhe jeta ekzotike, e para ndër nerada,
dhe nusja, dhe zonjëza, dhe skllavja
tymnajë u bë e humbi dhe ajo.
Oh! ç'asohere prej vitesh foshnjarake
gjer dëborërave të para të Kohës
në pyllin e zi të flokëve, oh ç'asohere
diçka e tmerrshme e memece më mbërtheu
me një hije të panjohur, të përvojtur,
që thua s'ka të tillë a thua bën çmos
të jetë, por pa ia dalë dot mbanë;
i Jetës unë jam fillikati i ngratë,
jam unë i pamunduri i madh i Jetës!
Dhe bija e Rigës së vjetër, Alkitea,
shenjë e mllefit hyjnor të hakmarrjes,
nga princeshë ç'qe, medet, medet!
ndërroi trajtë e neradë u bë.

nga Eri dr Sun Dec 05, 2010 8:35 pm

Asaj që vdiq

Ti jetëz, që fryma e vdekjes të pat shuar
në prehër ëndërrimesh të brishtë mëngjesorë,
është mekur drita mermerit të latuar,
s'të bën të pavdekshme ky këngëtar i gjorë.
O muzikë e heshtur, që kujtesa ime sot
s'ta ndërmend dot zërin, pastaj ta pëshpërisë,
o shpirt që as shkruhesh e as këndohesh dot,
kësisoj ma ke lidhur shpirtin brenda zisë.
Më vizatohesh në mendje, i largët agim,
i ëmbël, i drojtur dhe i beftë. U përkule
një ditë mbi kokën e dlirë të birit tim,
me ledhatimin e ngrohtë, si një lule.
Dhe të qelibartë thellë meje le diçka
e ike pa kthim. Po natës së thellë
që lehtas zbret në mua, pamjen tënde ka
ky kopsht me ëndrra të kaltra i mbjellë.

nga Eri dr Sun Dec 05, 2010 8:35 pm

Zjarri i keq

Unë jam këtu, i shthurur, i pabindur,
kafshoj bukën e mjerimit pikë e vrer,
më ka zbuar Ideali, Arti më ka lindur
kopil, mendjeprishur, me trupin që ther.

Mbi tryezën e shenjtë të leximeve të mia,
qiri mortor, kandilin e shoh tek shpirt po heq,
me librat, dritat, letrat, e ftohtë armiqësia.
Më djeg zjarri i keq.

Lindjen gabim, jetën mashtrim e quaj,
s'dua të di përse; Endrra që shkumëzon
dhe Dëshira e zezë, më tërheqin dy kuaj
dhe s'di se ku më çojnë - mos në ndonjë hon.

nga Eri dr Sun Dec 05, 2010 8:36 pm

Shtegtimi

Brenga më mbyt, si laku në fyt,
Si gjarpër në zemër më sëmbon e më mund,
Drejt një shtegtimi dëshira më nxit,
Drejt një shtegtimi pa fund.

Rrugën ngadalë të ndjek, të ndjek,
Por pa u ndalur as këtu as matanë
Dhe kurrë asnjë shpirt të mos pjek,
As njerëz memecë e verbanë.

Të gjej rretheqark veç shkretimin,
Shtëpinë që u kyç, tymtarin që u shua,
Në qiell asnjë yll të mos më falë ndriçimin,
Dhe në tokë asnjë grua.

Ah, ndoshta këtë shtegtim kur të marr,
Të paanë e shkretan, visesh që s'i di,
Nuk do kem si tani kaq dëshirë e zjarr,
Prej teje të ik, dashuri!

* * *

Atdhe! Ajër, tokë, ujë dhe zjarr!
E jetës zanafillë dhe mbarim,
të parin e të mbramin ngazëllim
me paqën rishtas do t'i gjej në varr!

Popull ëndrrash, fllad thellë shpirtit tim;
kur rrugën pa fund të zjarrit të marr,
vetë mendimi im do jetë zjarr,
ndërsa dëshirat, i detit tërbim.

Trupi prej balte do bëhet pa bujë
dhe ajër, dhe tokë, dhe zjarr, dhe ujë,
dhe nga deti, çdo ëndërr e dëshirë,

afshi i mendimit, mishi i tretur,
përherë në erë ka për të mbetur
një ankim, sikur bie larg një lirë.

* * *

Shpirtin ma rrahin frika, përdëllimi,
ashpër e thur tragjiku tragjedinë,
Karonti kosit. Më avit mendimi

aty ku flakur mbi njëri-tjetrin rrinë,
në brigje lumenjsh e male me borë,
ose të diellit duke pirë zagushinë,

ushqim për korbat, do kurme të gjorë.
O të vdekur, varrosur pa kungatë,
ju përfytyroj mes krimbash orë pa orë;

me dhimbje, me respekt e përgjëratë,
desh të therur, islamë a të krishterë,
në altarin suprem ju jap uratë.

Berra të idesë, të ndershëm e të ndjerë,
heronj të atdheut dhe ju, o të nënshtruar,
të mbytur në terr, ku zvarriteni përherë

verbërisht, me këmbë edhe me duar,
pas padronësh, bekim, dhe prehje, lotë.
Lutem. Ndez temjan, qirinj të shuar,

për ty, Shën Mëri e paqes në botë.