Pse deri te konflikti?

"Nuk e di se me çfarë armësh do të zhvillohet lufta e tretë botërore, por lufta e katërt botërore do të zhvillohet me shkop dhe gur"



Autor: Xhemal Rushdi
Marrë nga libri: "Sira duvelij"



Konflikti botëror është i vjetër sa vetë njeriu në tokë, jo pse ngjarja e Kabilit dhe Habilit e vërteton këtë, por se konflikti gjithherë është i ngjitur me jetën e njerëzve. Për këtë, nuk mund të paramendohet se ndonjëherë konfliktet botërore do të marrin fund, mirëpo mund të paramendohet ajo se mund të arrihet deri te mjetet, të cilat i administrojnë konfliktet në mënyrë paqësore. Ky pra, është caku tek i cili ithtarët e paqes botërore përpiqen të arrijnë; do të thotë kufizimi i luftërave të përdoret si mjet për administrimin e konflikteve, por jo edhe për t'u dhënë fund vetë konflikteve.

Sa të ekzistojë njerëzimi do të ketë edhe konflikte, të cilat do të bazohen në mospajtimet në mes njerëzve. Nga këtu mund të themi se: çdo konflikt, domosdoshmërisht nuk është i keq apo nuk shpie drejt të këqijave, sepse ndodh që konflikti në mes të individëve, për shembull, të shpie drejt një konkurrence pozitive, nga e cila rrjedhin dobi të mëdha. Të njëjtën gjë mund ta themi edhe për konfliktet në mes të grupeve deri te konfliktet me përmasa botërore.

Kështu që njerëzit nuk do të jepeshin pas lojërave sportive për tjetër, vetëm për t'i shprehur shpresat e tyre, se nga konfliktet duhet të rezultojnë dobi e jo dëme dhe shkatërrime. Në këto lojëra, konflikti dhe konkurrenca bëhen në mes dy individëve apo në mes dy ekipeve, vetëm që njërit, individit ose grupit t'i shkaktohet disfatë. Kështu që konflikti dhe konkurrenca, e cila ndodh në këtë mënyrë shumë lehtë mund të shndërrohet në një konflikt dhe në një konkurrencë pozitive, e që kjo nuk do ta lejonte konfliktin që të zhvillohej dhe të arrinte deri te një luftë shkatërruese.

Por, suksesin të cilin e realizoi njeriu në lojërat sportive, atë nuk e realizoi jashtë terreneve sportive, posaçërisht në konfliktet në mes shteteve apo në konfliktin botëror.

Në saje të kësaj, nuk mund të themi se përpjekjet për korrigjimin e këtij konflikti dështuan tërësisht. Kështu pra, një sukses i caktuar u realizua në këtë drejtim, por ky sukses është aq i vogël saqë nuk arrin te përparimi në të cilin ka arritur njerëzimi, sepse ka një disharmoni të madhe në mes dy shteteve sa i përket menaxhimit të konkurrencës qoftë ekonomike apo politike.

Ajo që e bën këtë problem edhe më kompleks është se përpjekjet, të cilat kanë për qëllim menaxhimin e konfliktit botëror, ballafaqohen me disa sprapsje, të cilat e kthejnë mbrapa, mu ashtu siç po ndodh tani me luftën amerikane kundër terrorizmit. Këtë luftë, Shtetet e Bashkuara, e dëshirojnë të jetë jashtë ligjeve dhe konventave ndërkombëtare, me këtë ato ballafaqohen me një rezistencë edhe nga aleatët më të afërt të saj. Kështu që nuk është kjo hera e parë në të cilën thirrja për paqe botërore ballafaqohet me një krizë, e cila po merr përmasa shkallëzuese dita ditës.

Shumica prej nesh i përcjellim informacionet televizive botërore dhe vërejmë se ato - në një apo në formën tjetër - kanë të bëjnë me mospajtime dhe me konflikte në mes të shteteve (apo me konflikte edhe brenda për brenda shteteve) si për shembull:

"India dhe Pakistani patën bërë të ditur se çështja e Kashmirit mund të shpie drejt një lufte."

"Konflikti etnik në pjesën e Ballkanit në mes të shqiptarëve dhe serbëve."

"Konflikti, i cili ndizet kohë pas kohe ndërmjet izraelitëve dhe palestinezëve."
"Përkrahja e prodhimeve bujqësore ndez një luftë tregtare ndërmjet Bashkimit Evropian dhe SHBA-ve".

S'ka dyshim se shumica prej nesh, shpresojmë se do të vijë një ditë kur do t'i përcjellim informacionet, t'i gjejmë ato pa konflikte dhe pa informacione të përgjakshme, gjithashtu shpresojmë se do të vijë një ditë kur do të hasim në informacione, përmbajtja e shumicës prej tyre të jetë e lidhur me zbulimet shkencore, dhe përpjekjet e përbashkëta të njerëzimit për mposhtjen e problemeve me të cilat ballafaqohet dhe janë kërcenim për botën si:

Ambienti (ngritja e temperaturës, shpuarja e ozonit dhe ndotja e ambientit në përgjithësi), apo zbulimi i një bari kundër sëmundjeve të pashërueshme si AIDS, apo afrimi i kulturave dhe civilizimeve të ndryshme ndërmjet njerëzve (lojërat olimpike, festivalet artistike botërore).

Edhe pse shumica e njerëzve në mbarë botën shpresojnë gjëra të tilla, shumica e informacioneve që i dëgjojmë sot përmbajnë lajme të këqija, duke u nisur nga vrasjet, shkatërrimet dhe luftërat; çka e bën njeriun të pyes: A nuk do të vijë një ditë kur njerëzit do të vetëdijesohen dhe t'i ndalin konfliktet në mes tyre? Pse udhëheqësit e shteteve nuk e kuptojnë se paqja është më e dobishme për njerëzit - se sa konflikti- (sh.p.)?

E po që se ne mendojmë kështu, arrijmë të kuptojmë se njerëzit ishin dhe janë budallenj e të marrë që hyjnë në këso konfliktesh. A mund të jetë e vërtetë se konflikti botëror është si rezultat i marrëzisë?!

Realiteti është se shtetet nuk u ndalën nga konfliktet qysh prej atëherë kur ato ekzistuan, çka do të thotë se ekzistojnë edhe shkaqe tjera - pos marrëzisë -, të cilat i nxisin shtetet të bëjnë konflikte njëra me tjetrën.
Disa thonë se këto shkaqe lidhen ngushtë me vet natyrën e njerëzve, në këtë rast, si konflikti ashtu edhe lufta bëhen dy fenomene të pashmangshme.

Ndërsa, shumica tjetër janë të pajtimit se, nga vet natyra e politikës botërore rrjedh konflikti në mes të shteteve si rezultat i konkurrencës dhe kundërthënieve në interesa.

Mirëpo, kjo nuk i pengon shumicën -posaçërisht pas përfundimit të luftës së ftohtë- që t'i ngritin zërat e tyre lartë, për ta ndërtuar një botë të re, e cila do të ngritet në parime të reja, përmes të cilave shtetet do të përpiqen t'i zgjedhin mosmarrëveshjet e tyre në mënyrë paqësore, larg nga çdo konflikt dhe luftë.

Shekulli i kaluar filloi me shpresa të mëdha se në botë do të mbretërojë paqja dhe siguria, mu ashtu sikurse edhe ky shekull. Mirëpo, shekulli i kaluar u shndërrua nga shpresat se në botë do të ketë paqe dhe siguri, në një shekull dhune dhe marrje e jetëve të miliona njerëzve, ku numri i viktimave të atij shekulli arriti në 87 milionë -pa u përmendur këtu të plagosurit dhe të hendikepuarit- e si shkak për këto viktima ishin luftërat në mes të shteteve, mosmarrëveshjet brenda shteteve dhe i shumë shtypjeve që disa shtete i aplikonin mbi banorët e tyre. Gjithashtu ky shekull ishte dëshmitar i dy luftërave më të dhunshme në historinë e mbarë njerëzimit, e ato ishin: Lufta e Parë Botërore ku viktimat e saj prej civilëve dhe ushtarëve arritën në 15 milionë, dhe Lufta e Dytë Botërore ku numri i viktimave të saj ishte 19 milionë. E pas tërë kësaj që ndodhi në shekullin e njëzet, njeriu qe në gjendje që e tërë teknologjia të jetë nën shërbimin e tij, e me këtë ai për herë të parë edhe shoi civilizimin njerëzor me përdorimin e bombës atomike. Njeriu, i cili kontribuoi në zbulimin e kësaj arme shkatërruese Albert Ajnshtajni, i cili njëherit edhe u konsiderua njeriu më inteligjent i asaj kohe, tërë kjo e bëri atë që të thotë: "Nuk e di se me çfarë armësh do të zhvillohet lufta e tretë botërore, por jam më se i sigurt se lufta e katërt botërore do të zhvillohet me përdorimin e shkopit dhe të gurit"!

E tërë kjo e bën njeriun që të ndjejë një frikë shumë të madhe për të ardhmen e njerëzimit dhe e bën atë që përsëri të pyes: A nuk është koha që njeriu t'i shtojë përparimit të tij shkencor atij material dhe kulturor, edhe përparimin moral, që me këtë bota do të largohej nga fati i trishtuar me të cilin e priti shekullin e njëzetë?
Për herë të dytë, po që se ti mendon se si rezultat i konfliktit botëror është çmenduria e pashmangshme njerëzore, ti nuk je i vetmi që mendon kështu. Kështu pra, shumica mendojnë se konfliktet dhe luftërat janë dy çështje të papranuara dhe se ato në shekullin e XXI nuk kanë vend. Kështu pra lidhjet e njerëzve të një shteti i bën më të ngushta dhe i largon armiqësitë me njerëzit e një shteti a vendi tjetër, po edhe ekonomia i bën shtetet që të interesohen për njëra tjetrën, që do të thotë se ato i japin prioritet bashkëpunimit për t'i realizuar interesat e tyre reciproke dhe largohen nga e gjithë ajo që shpie drejt konfliktit dhe luftës, e cila nuk i shpie vendet në diçka tjetër përveç se në një shkatërrim sidomos në aspektin ekonomik, kur e dimë se shpenzimet e luftës sot janë tepër të mëdha. Seneka, filozof romak për luftërat dhe konfliktet në mes të shteteve thotë: Njerëzit gjithmonë pyesin për rezultatet e luftërave, e jo për shkaqet e tyre.

Nga ana tjetër, realiteti nuk premton ndonjë optimizëm, sepse përkundër të gjithave, konflikti në mes të shteteve dhe brenda shteteve ende vazhdon të dominojë në titujt e mjeteve të informimit. Cila është zgjidhja, pra?

Mund të themi se po që se kemi njohuri më precize rreth natyrës së konfliktit botëror, rreth shkaqeve të cilat shpijnë shtetet në konflikte dhe luftëra, në të ardhmen do të kemi më shumë mundësi që të ruhemi nga konfliktet.

Njerëzimi gjithherë do të përpiqen që t'i përgjigjen pyetjes, e cila u intereson të gjithëve, e ajo është: A është e vërtetë se konflikti dhe lufta janë dy fenomene të pashmangshme apo ka mundësi që ato t'i zhdukim një ditë? Dhe se a do të vijë vërtetë ndonjëherë dita kur t'i përcjellim emisionet e lajmeve, do t'i shohim ato pa vrasje dhe pa gjak?




Nga arabishtja: Mr: Avdyl Rrahmani