Ahmet Zogu.

nga Vizitor Wed Oct 07, 2009 4:46 pm

Written by Jason Tason Gazeta Tirana Observer!

Ahmet Zogu: Jeta ime është një histori aventurash

Ekskluzive/ Profesori i famshëm i Oksfordit, Jason Tason ka botuar në anglisht biografinë e parë dhe të plotë të Ahmet Zogut. Tason eksploron realitetin e një njeriu të përshkruar nga “The Times”, si “mbreti i çuditshëm Zog” dhe dëshmon se ai ka qenë produkt i një hapësire dhe kohe unike.Në një libër me vlera të rralla historike, ai sqaron se Mbreti Zog ishte një kuriozitet dhe mbeti kështu “monarku evropian më i pazakontë i shekullit të 20-të, një njeri pa asnjë lidhje mbretërore, i cili krijoi mbretërinë e tij”.Tason vë në dukje se nga bashkëkohësit e tij, Zogu etiketohej si “i fundmi sundimtar romantik”, “gangsteri i tmerrshëm”, “Napoleoni modern”, “patrioti më i madh” dhe “kopuku”. Edhe sot reputacioni i tij është burim debatesh, por Zogu ishte padyshim një prej figurave më të shquara në historinë shqiptare. Edhe pse i njohur për intrigat vrastare në politikëbërje, ai premtoi të vinte rregull e progres në një vend që s’kishte njohur prej kohësh asnjërin prej këtyre. “Unë e bëra Shqipërinë”, ka thënë ai.Gazeta “Tirana Observer” boton sot pjesën e parë të biografisë së profesorit anglez. Ku do të lexoni një intervistë të jashtëzakonshme të Ahmet Zogut, që e ka cilësuar jetën e vet me plot aventura. Për herë të parë ai ka folur për gjithçka rreth jetës së vet.
Mbreti Zog i shqiptarëve ishte monarku evropian më i pazakontë i shekullit të 20-të; një njeri pa asnjë lidhje mbretërore që themeloi mbretërinë e tij në vitin 1928. Bashkëkohësit nuk dinin çfarë të mendonin. Epitetet për të varionin nga: “sunduesi i fundmë romantik”, “kusar despotik”, “gangster i tmerrshëm”, “nën-monark piktoresk”, “Napoleoni modern”, “laroja i Musolinit”; “mbase patrioti më i madh”, “lexues i Shekspirit dhe luftëtar i zotit”, “burrë sallonesh me inteligjencë të klasit të parë”, “një malësor injorant”, “barbar i çoroditur dhe tradhtar”, “karakter aspak i këndshëm”, “produkt ballkanik par excellence”, “Zogu absurd”, “shpëtimtari i kombit”, babai i vendit të tij”, “kopuk”. Sigurisht që në sytë e të huajve mbërritja e beftë e këtij mbreti të vetëshpallur e shtoi misterin e një vendi të njohur kryesisht për malet, revoltat dhe gjakmarrjen. Sado që Mbreti dëshironte të identifikohej me rregullin dhe progresin, emri i tij ishte më së shumti i lidhur me intrigat politike vrastare. Ai ka rrëfyer: “Jeta ime është një histori aventurash”. Oborri i tij në miniaturë në Tiranë vuri në punë imagjinatën e botës perëndimore në vitet ’30, para se fashistët italianë ta detyronin të arratisej dhe stalinistët e post-luftës ta mbanin aty. Komunistët më pas e minimizuan vendin e tij në histori, vendin e një njeriu që sipas çdo standardi objektiv duhej të renditej si një prej figurave të tij më të shquara. Për pesë dekada me radhë Shqipëria ishte një vend i mbyllur, sinonim i marksizëm-leninizmit, por si kudo në Evropën lindore, përfundimi i Luftës së Ftohtë ka shfaqur vazhdimësi të së shkuarës së para luftës që sistemi totalitar i kishte fshirë.
Një editorial i “The Times” iu referua njëherë “mbretit të çuditshëm Zog si një shtojcë ireale” e historisë së Shqipërisë. Ky libër ka si qëllim ta bëjë atë të duket real. Njerëzit që jetojnë në vende të sigurta e të qëndrueshme, me kufij të mirëpërcaktuar dhe një traditë qeverisjeje ftohen të lënë mënjanë supozimet e tyre mbi monarkinë moderne evropiane.
Mbreti Zog ishte një kuriozitet dhe mbeti kështu: Monarku evropian më i pazakontë i shekullit të 20-të, një njeri pa asnjë lidhje mbretërore, i cili krijoi mbretërinë e tij.
Nga bashkëkohësit e tij ai etiketohej si “i fundmi sundimtar romantik”, “gangsteri i tmerrshëm”, “Napoeloni modern”, “patrioti më i madh” dhe “kopuku”. Edhe sot reputacioni i tij është burim debatesh, por Zogu ishte padyshim një prej figurave më të shquara në historinë shqiptare. Edhe pse i njohur për intrigat vrastare në politikbërje, ai premtoi të vinte rregull e progres në një vend që s’kishte njohur prej kohësh asnjërin prej këtyre. “Unë e bëra Shqipërinë”, ka thënë ai.
Në biografinë e parë të plotë, Jason Tomes eksploron realitetin pas një njeriu të përshkruar nga “The Times” si “mbreti i çuditshëm Zog” dhe dëshmon se ai ka qenë produkt i një hapësire dhe kohe unike. Njerëzit që jetojnë në vende të sigurta e të qëndrueshme janë të ftuar të lënë mënjanë supozimet e tyre mbi monarkinë moderne evropiane dhe të njihen me një mbret, i cili u ka qëlluar atentatorëve të tij dhe që i paguante faturat me shufra ari.
JASON TOMES ka dhënë mësim lëndën e historisë dhe politikës moderne në universitetet e Oksfordit, Varshavës dhe Bostonit. Interesi i tij mbi Shqipërinë daton 25 vjet më parë, kur ai dëgjoi për herë të parë në valë të shkurtra radio Tiranën. Ai është autori i librave “Balfour” dhe “Foreign Policy” si dhe mbi pesëdhjetë artikujve për “Oxford Dictionary of National Biography”.

Një audiencë me mbretin Zog
Vendi më i harruar i Evropës, Shqipëria. Në vitet ’30 tragetet zbarkonin çdo ditë nga taka e Italisë dhe një avion pesë vendesh i “Adria-Aero-Lloyd” fluturonte tre herë në javë drejt aeroportit të Tiranës, por shërbimet ishin nën standardet e përdorimit dhe nuk viheshin dot në punë pa subvencione. Në vendin më të vogël ballkanik, të huajt ishin aq të rrallë sa bëheshin menjëherë të famshëm. Një anglez, francez apo amerikan i respektuar, i cili shfaqte interes të kënaqshëm ndaj vendit mund ta kishte relativisht të lehtë të përftonte një pritje nga mbreti-politikan. Ekzistonte një histori sipas të cilës kur Zogu mërzitej u telefononte hoteleve për të gjetur ndonjë të huaj interesant që të shkëmbente dy llafe me të. Pallati i tij ishte më pak se pesë minuta larg dhe gjuha e përbashkët gjendej shumë kollaj. Mbreti nuk ishte kozmopolitan, por ai fliste turqisht shumë mirë, gjermanisht mirë dhe frëngjisht mjaftueshëm për të biseduar. Anglishtja nuk ishte opsion, ai refuzonte të humbiste kohë me një gjuhë, e cila i bindej gramatikës vetëm dhjetë për qind. Një roje me një “Z” të ndritshme në pelerinë shoqëronte vizitorët përmes rrugës me tulla të kuqe në kompleksin mbretëror, në juglindje të sheshit qendror. Një sekretar, mbase Sotir Martini, apo adjutanti energjik Zef Sereqi shfaqeshin para të ftuarve për t’i informuar mbi disa pika të protokollit. Dymbëdhjetë hapa më tej shfaqej vila dykatëshe me stuko të verdhë, e cila ishte ndërtuar për një tregtar turk para luftës. I drejtuar në sallonin e vogël të pritjes me pasqyra të ndritshme dhe llambadarë venecianë vizitori mund të shihte stallierin e oborrit nëpërmjet perdeve përpara se të shfaqeshin kanatet e xhamit. Një burrë me flokë kafe dilte menjëherë në skenë, i ulur në fund të një dhomë të gjatë dhe të ndriçuar mirë, e mobiluar në stil modern me letër muri ngjyrë të gjelbër. Mbreti dukej i vogël dhe thuajse i padukshëm ndërmjet tryezës së madhe prej druri të kuq dhe portretit të madh të varur në murin mbas. Syprina e tryezës ishte e rregullt dhe me shkëlqim. Në pikturë shfaqej një grua e ashpër meso-moshë me një paraqitje jo dhe aq mbretërore. Vizitori hynte në dhomë dhe kollitej lehtë. Kishte gjithnjë një shtëllunge tymi duhani dhe rrallëherë ndonjë dritare të hapur. Ai përkulej tre herë (siç ishte udhëzuar) dhe ecte përpara me hapa të kujdesshëm. Ata më me pak fat janë penguar shpeshherë në qilimat dekorativë të shtruar në dyshemenë e lëmuar. Teksa i afrohej tryezës, sytë e tij përqendroheshin në tiparin më ekstravagant në horizont: Mustaqet e Mbretit. Edhe pse shumë të mëdha, ato ishin gjithmonë të rregulluara dhe të stiluara me maja të holla të rregullta. Tundimi për t’u ngulur sytë mustaqeve duhej nënshtruar teksa mbreti ngrihej avash dhe pëshpëriste disa fjalë përshëndetje me zë të ulët e të qartë. Ai ishte rreth 1 metër e 80 i gjatë, qëndrimi i tij i drejtë dhe figura e tij thatime. Ai bënte çmos që të dukej i mbajtur: Një kostum ngjyrë gri dopiopet nga Savile Roë, një këmishë e bardhë nga Sulka, Paris, këpucë të prodhuara me dorë në Itali. Një buzëqeshje e qetë shoqëronte shtrëngimin e fortë të dorës dhe vizitori ulej.
“Një cigare?”
Me një gjest mospërfillës, Mbreti ofronte një sërë markash cigaresh nga tavolina e tij. Ai merrte gjithnjë një për vete (i kërkonte falje jo duhanpirësve) dhe teksa cigarishtja e mbante të zënë për një moment, vizitori mund të skanonte në mendje mbretin. Ai kishte një fytyrë të gjatë si rozë, jo me tipare mesdhetare, që vinte në formë konike nga balli i gjerë tek mjekra e ngushtë. Balli ishte i lartë dhe mund të kishte qenë më i lartë po të mos ishte për flokët e krehur në anën e majtë. Më pas, vihej re, sado e çuditshme që të ngjajë, se mjekra nuk ishte aq e mprehtë sa dukej në fotografi. Tipari që binte më shumë në sy ishte hunda e drejtë, e cila në profil shkrihej me ballin në vijë të drejtë. Herë pas herë vetullat e rëna i jepnin një pamje zymtësisht të përvuajtur që ngjante simpatike dhe lehtësisht komike. Vizitori më pas pyeste veten nëse aristokrati 38-vjeçar ishte vërtet prijësi i pamëshirshëm malësor, i cili kishte shkatërruar rivalët e tij dhe themeluar mbretërinë. Zogu ulej në karrigen e tij, buzëqeshte sërish lehtë, a thua se po i zbulonte vizitorit hijen e një sekreti që veç ai vetë e dinte. Pavarësisht plogështisë që i shfaqej në portret, sytë blu në gri ishin gjithmonë në gatishmëri. “Shkrepini pyetjet tuaja të pavend”, thoshte duke qeshur përpara se të vazhdonte të jepte përgjigje krejtësisht të matura. Pse e ktheu Shqipërinë nga republikë në monarki para disa vjetësh? Kishte vetëm një arsye për këtë. Ndryshimi ishte bërë në përputhje me shpirtin dhe dëshirën e shqiptarëve, themeli politik i të cilëve kishte qenë gjithnjë ndarja në prijës e baronë, secili i udhëhequr nga një shef suprem. Intonacioni i zërit të tij ngjante çuditërisht i ri; një lloj rezervimi adoleshent davariste menjëherë idenë e një gjarpri dhome. “I vetmi ndryshim për mua është se, në vend që të punoj tetë orë në ditë tani punoj 18 dhe mbaj përgjegjësi për gjithë shtetin. Jam një punonjës i vetëm që bëj punën time. Ky është kuptimi i mbretërisë për mua”, thoshte me një ngërdheshje komike. Mbreti sigurisht nuk e mohonte faktin se Shqipëria kishte probleme të mëdha financiare. Si mund të përballojë një familje mbretërore një komb aq i varfër? Ky kundërshtim zhvendosej me mirësjellje nga atmosfera. “Financiarisht, një mbret nuk i kushton një vendi asnjë qindarkë më shumë se një president”. Të dy kanë nevojë për një pallat. Të dy kanë nevojë për roje. Me një buzëqeshje tjetër – e ngjyrosur me një nuancë të pavend melankolie romantike – Zogu i referohej uniformës së tij të bardhë me zbukurime floriri, e lidhur ngushtë me të. Ajo ishte blerë para se ai të merrte fronin: “Kur isha president duhej të vishesha siç ma kërkonte posti, por edhe më i varfri i shqiptarëve ka një nuancë mbretërore, ndaj tani që jam mbreti i tyre nuk është e nevojshme që ta theksoj në një ndonjë mënyrë”. Në një mënyrë kokëfortë dukej sikur ai kërkonte aprovim, edhe intimitet. Ai kishte një intonacion intim të alternuar me përmbajtjen aspak personale të përgjigjeve të tij dhe i mbante sytë e ngulur me ngulm tek i ftuari, i pavëmendshëm ndaj gumëzhimave të ndihmësve të tij që depërtonin mes dyerve të xhamit. Ishte gabim i zakonshëm që monarkia të konsiderohet si luksoze, vazhdonte më tej ai. “Adoptimi i një regjimi që i shkon më shumë për shtat vendit garanton stabilitet më të madh të brendshëm, i cili si pasojë garanton dhe mbështetje më të madhe të huaj”. Një republike ballkanike s’kishte qenë ndonjëherë anomali. Sigurisht, mbreti i shqiptarëve nuk mendonte se i takonte e drejta hyjnore. Ai ishte një monark kushtetues, i cili e kuptonte se pushteti i tij vinte nga njerëzit.
Kjo nënkuptonte një regjim të lirë dhe demokratik?
Zogu ishte gati të tundte kokën në shenjë miratimi, kur i kujtohej se të huajt kishin zakonin e ngatërrueshëm të ulnin e ngrinin kokën për të pohuar dhe të tundin kokën anash për të mohuar. Ai sforcohej për të lëvizur kokën poshtë-lart. “Si mbret i popullit tim unë nuk kam asnjë interes se cila parti fiton dhomën e lartë përmes metodave kushtetuese. Kjo do të ndihmojë në edukimin e njerëzve sipas linjave demokratike, si në SHBA dhe do të sigurojë liri më të madhe për të gjithë”.
Kishte parti politike në Shqipëri?
Jo në kuptimin formal për momentin, rrëfente ai. Për momentin, mbreti i shqiptarëve duhej të ishte lideri dhe mësuesi i popullit të tij. Zhvillimi i vërtetë politik, do kohë. “Nuk mund të mësohet një fëmijë pesë vjeç njësoj siç mund të mësohet një i rritur. Vetëm me vazhdimin e luftës ndaj analfabetizmit, fuqitë dhe përgjegjësitë e njerëzve të zgjedhur si përfaqësues, mund të rriten.” Progres i konsiderueshëm ishte bërë në arsim, theksonte ai. Jo shumë kohë më parë, jo më shumë se dy mijë fëmijë shkonin në shkollë. Sot, ky numër ishte rreth 60 mijë.
Kur do të fitojnë femrat shqiptare të drejta të barabarta politike?
“Statusi i lartë e femrave është një prej faktorëve kryesorë në forcimin e një shteti”, deklaronte me bindje Zogu. “Mendoj se do të ndjej përmbushjen e misionit më të madh të jetës sime, kur statusi dhe kultura e femrave në Shqipëri të arrijë majat, fillimisht në lartësinë e vendeve të tjera ballkanike e më pas në nivelin e femrave të botës perëndimore”. Të drejtat politike ishin vetëm një segment i procesit. “Unë dua t’i arsimoj femrat, por dua dhe t’u mësoj të jenë nëna e shtëpiake të mira. Unë dua që femrat shqiptare të jenë gra të mira si ajo”. Ai e kthente karrigen dhe përkulej lehtësisht ndaj portretit që varej në murin pas tij, i vetmi portret në dhomë në fakt. “Ajo është nëna ime”, shpjegonte ai me ndjenjë dhe ndalej një moment për të vënë rregull në mendimet e tij e për të ndezur një cigare tjetër. Poligamia dhe fejesa në djep ishin ndaluar tashmë dhe shumë shpejt do hiqej dhe perçja. “Do jetë një proces i gjatë sepse na duhet të çrrënjosim shumë paragjykime e menjëherë më pas do të vijë dhe e drejta e votimit për femrat. E drejta e votës për gratë është një fenomen i ri dhe në shoqëritë më të avancuara, kujtoni.
“Ne jemi shekuj pas Evropës për sa i përket civilizimit”, vërente Mbreti me një rrudhje vetullash. Kushdo mund ta dallonte se subjektet e tij të bisedës ishin injoranca dhe progresi. Nuk ishte faji i tyre. Sundimi turk deri në vitin 1912 i kishte lënë ndjenjat, moralin dhe metodat bujqësore të Mesjetës. Nëse vizitori udhëtonte në male, ai do shokohej me kushtet më të varfra të jetesës që mund të gjendeshin në Evropë. “Më vjen shumë turp nga kjo ndonjëherë”, psherëtinte ai. “Justifikimi ynë i vetëm është se nuk i bëjmë dot të gjitha njëherësh”. Pesëqind vjet qëndrim në vend, duhej të ç’bëheshin në një farë mënyre. “Është qëllimi im që të civilizoj njerëzit e mi dhe t’i bëj me sa të mundem që të përftojnë zakonet dhe traditat perëndimore”. Gjakmarrja mund të jetë e pranishme në vende të ndryshme të mbretërisë, por ligji dhe rregulli kishin bërë progres të madh së fundmi. Mbreti thoshte ftohtë se dhe ai vetë ishte objekt i shumë armiqësive, e asnjë prej tyre s’kishte pasur sukses. Në një pikë të intervistës, Mbreti e linte cigaren dhe përkulje lehtë me vështrim reflektues ndër sy. Duke vënë duart e bardha delikate në tryezë, ai fliste butë dhe ndershmërisht: “Unë do u mbetem besnik interesave të Shqipërisë dhe mirëqenies së popullit të saj, edhe nëse më duhet të sakrifikoj jetën. Nëse këto fjalë nuk justifikojnë veprimet e mia, atëherë gjithçka kam bërë deri tani për vendin tim, është thjesht shtirje”.
Kushdo që s’ishte bindur nga ndershmëria e Zogut deri në këtë pikë, mbase s’do bindej kurrë. Sidoqoftë, vizitori i sjellshëm i uronte suksese në misionin e tij. Ministër i Brendshëm në moshën 24-vjeçare; Kryeministër në moshën 27-vjeçare; President në moshën 29-vjeçare dhe mbret në moshën 32-vjeçare – ai me siguri që kishte punuar fort për konsolidimin e kombit shqiptar. Sovrani i kënaqur falënderonte më pas vizitorin për mendjemprehtësinë e tij. Qeveritë e huaja, fatkeqësisht nuk ishin gjithnjë aq të shpejta për të vlerësuar punën e tij. Shqipëria ishte një vend i vogël, thuajse aq sa Uellsi apo Nju Xhersi: 354 kilometra e gjatë dhe 144 e gjerë. Por Zogu insistonte se pozicioni në hyrje të detit Adriatik, i jepte rëndësi strategjike të rëndësishme. “Pavarësia e Shqipërisë është thelbësore për paqen në Evropë”, pohonte ai. Duhet të jetë një shtet neutral, i përhershëm si Zvicra. Ky krahasim mund të çohej dhe më tej. Ëndrra e tij ishte që një ditë, rrugët dhe hotelet e reja e të bukura, do ta kthenin “Hirushen” e tij në një destinacion turistik të lakmuar, duke ofruar edhe ski alpine, edhe plazhe mesdhetare.

nga Vizitor Wed Oct 07, 2009 4:47 pm

AHMET ZOGU QE NJOHIM

Zogu. ishte felliqesira me e madhe ne historine e kombit shqiptar.
Çfare beri ky 'shakaxhi i perparimit'? Ja disa nga veprat e tij
'mbreterore':

1. Erdhi ne pushtet duke shkelur mbi kufomat e patrioteve me te shquar
kryengrites nga Kosova. Vrau Bajram Currin, Hasan Prishtinen dhe dsia
trima te shquar.

2. Vrau Luigj Gurakuqin dhe Avni Rrustemin permes hafijeve te tij

3. Mbi Zogun rendonin mbi 600 gjaqe. Pra, Ahmet Zogu personalisht
kishte marre jeten e 600 njerezve para se te vije ne pushtet

4. Burgosi e torturoi te rinjte shqiptar vetem pse shprehnin mendime
ndryshe nga ai

5. Rrezoi qeverine e Nolit dhe vrau plot patriote te kesaj qeverie

6. Erdhi ne pushtet me ndihmen e Beogradit dhe katileve bjelloruse

7. Ua fali jugosllave Vermoshin dhe disa ujdhesa ne Oher dhe ca ne
rrethinen e manastirit

8. Nuk e ngriti aspak zerin per bashkim kombetar dhe per katrahuren qe
po pesonte populli shqiptar ne Kosove e Çameri.

9. Nenshkroi marreveshje skllaveruese me Italine duke e falur
Shqiperine per nje qese aspra

10. Ndihmoi fashizimin nderkombetar haptas: ne kohen kur tere dynjaja
luftonte Frankon ne Spanje, satrapi Zog shprehej pro tij

11. Shkokerdhei ushtrine shqiptare

12. Iku nga memedheu ne castet me te veshtira duke vjedhur thesare te
fonidt monetar shqiptar. U mundua gjate L se dyte boterore qe te sjell
ne Shqiperi 50.000 hebrenje, gati sa nuk e shendrroi Shqiperine ne
Palestine. Per interesat e tij personale karrieriste.

13. Ne cdo vend mbreti perfaqeson bashkimin e kombit. Ky qeni yne me
kurore, perfaqesone perqarjen dhe tradhtine e kombit.

nga Vizitor Wed Oct 07, 2009 4:48 pm

Nuk u be drejteperdrejte por u be me zi, u be Zogu nje ure nga ku mund te kalonte cdo kush mbi te. Nga nje trohe nga nje trohe ai e shiste atedheun sic ia beri Vermoshit Shen Naumit dhe disa pikave te tjera ne afersi te kufirit ku sot eshte Maqedonia.

Maredheniet
Pashiç – Ahmet Zogu në gusht 1924

Nga
Dr. Shyqyri HYSI

Gjatë rrjedhave të historisë së njerëzimit dhe historisë sonë kombëtare njihen
disa marrëveshje të fshehta, të cilat për publikun e gjerë janë marrë vesh pas
shumë kohësh. Një prej marrëveshjeve të fshehta me pasoja të rënda kombëtare
për shqiptarët është marrëveshja Pashiç-Ahmet Zog e lidhur në gusht të vitit
1924. Njoftimet publike për këtë marrëveshje pa dhënë detajat e saj, fillimisht
u botuan në faqet e shtypit të diasporës shqiptare në Gazetën “Dielli”. Më e
shpejtë për të siguruar tekstin e kësaj marrëveshje u tregua pala italiane, e
cila brenda një kohe relativisht të shkurtër siguroi tekstin në dy kopje.
Kopjen e parë e siguroi atasheu ushtarak italian në Beograd, në nëntor të vitit
1925 dhe të dytën e përcolli për në Romë më 9 janar 1926, i ngarkuari me punë
në Tiranë Tomas Asereto.1 Historiografia shqiptare megjithëse ka patur dieni
këtë marrëveshje, nuk e ka publikuar për ta bërë prezente.

Pas viteve nëntëdhjetë, marrëveshja është botuar e plotë nga studiuesit
Marenglen Verli dhe Shyqyri Hysi. Studiuesi Marenglen Verli (drejtor i HI), në
mars të vitit 2007, prezantoi faktin në punimin “Kosova, sfida shqiptare në
historinë e një shekulli” (faqe 126-140 me titull “Rreth një marrëveshje të
A.Zogut të vitit 1924”). Po të njëjtën fakt në
muajin shkurt, të po atij viti, pedagogu i universitetit të Gjirokastrës,
Shyqyri Hysi, e botoi në monografinë “Rauf Fico shtetar dhe diplomat i shquar”
(faqe 74-78, me titull “Marrëveshja Pashiç-Ahmet Zogu e gushtit 1924”).

Dokumenti i zbuluar nga studiuesi Marenglen Verli është në gjuhën italiane,
ndërsa dokumenti i bërë prezent nga Sh. Hysi, është në gjuhën shqipe.2 E
përmendim këtë fakt për të theksuar prezencën e dokumentit në dy forma. Pala greke
që ishte në sinkron me Beogradin për çështjen e Shqipërisë, pasi u njoh me
marrëveshjen, nxitoi dhe mori premtiumet përkatëse prej Zogut. Për dijeninë e
palës geke me këtë marrveshje, na njofton M. Frashëri(Ministër fuqiplotë i
Shqipërisë) në vitin 1925, me anë të një telegrami të dërguar nga Athina në
Tiranë, në të cilin theksonte: “Kollokotroni ...më bëri fjalë për do premtime
që paska bërë z. Ahmet Zogu kur ishte në Beograd”.3

I pari shqiptar që u njoh me këtë dokument ishte diplomati gjirokastrit Rauf
Fico, i cili më 1928 ishte ministër fuqiplotë i Shqipërisë në Beograd. Rauf
Ficua gjatë bisedës me ish-Ministrin e Punëve të Jashtme Jugosllave, Ninçiç, do
të dëgjonte për herë të parë se “Zogu ishte kthyer në Shqipëri në bashkëpunim
dhe me ndihmën e Qeverisë së Beogradit....se Zogu kishte firmosur me Qeverinë e
Beogradit një akord të vërtetë politik, duke premtuar në shkëmbimin e Shën
Naumit”.4 Pas afro dhjetë vjetësh në vitin 1937 kur Ficua ishte ministër
fuqiplotë në Athinë, gjatë debatit me palën greke, për hapjen e shkollave
private greke në Himarë dhe shkollave publike në gjuhën shqipe në Çamëri, i
përmendet edhe fakti se midis Zogut dhe palës greke kishte një marrëveshje si
ajo me jugosllavët. Megjithatë deri më sot një marrëveshje e tillë nuk është
publikuar, duke mbetur në potencë çështje për zbardhje.

Sutudiuesi i parë që e ka trajtuar këtë marrëveshje në mënyrë të plotë ishte
italiani P. Pastoreli. Dokumenti me 16 pika i marrëveshjes Pashiç-Ahmet Zogu,
që ai ka analizuar, gjendet në AQSH në gjuhën italiane dhe konsiderohet një
tekst i plotë sikurse edhe ai në gjuhën shqipe, që gjendet në arkivin e MPJ.
Pas tij edhe Avramovski përmend këtë marrëveshje, por thekson se nuk ka asnjë
dokument të shkruar, çka nuk është e vërtetë. Mesa duket atëhere ai nuk e kishte mundësinë
për ta njohur këtë dokument tepër sekret.

Marrëveshja theksonte:

“1. Shipëria impenjohet t’i bashkohet Jugosllavisë me bashkim personal.

2. Kryetar i shtetit shqiptar do të jetë Ahmet Zogu, që më vonë do të njohi
dinastinë Caragiorgvitch.

3. Qeveria Jugosllave, me gjithë mjetet diplomatike dhe ushtarake, do të njohi
Ahmet Zogun si kryetar shteti ...dhe i atribuon me një herë një kontribut
vjetor të shtetit.

4. Ministria e Luftës Shqiptare do të anullohet dhe Shqipëria heq dorë që të
ketë një ushtri Kombëtare.

5. Shqipëria do të mbajë një gjindarmëri aq të fortë sa të mbaj qetësinë e
brendshme të vendit për të ndaluar e çfarosur çdo lëvizje të ngritur kundëra
Ahmet Zogut dhe kundra regjimit të vendosur prej tij.

6. Në këtë gjindarmëri do të bëjnë pjesë edhe oficera rus të ish ushtrisë të
Gjeneralit Ërangel që nashti ndodhet në Jugosllavi. Qeveria Jugosllave do të
mbajë atë gjandarmëri me mjete financiare dhe armë.

7. Në gjandarmëri mund të hyjnë për të shërbyer edhe oficerat jugosllavë dhe të
tjerë që qeveria Jugosllave do të pranoi në interes të dy vendeve.

8. Midis Shqipërisë dhe Jugosllavis do të stabilizohet një bashkim doganal në
bazë të së cilës akordohet liri e plotë importimeve dhe eksportimeve të
mallrave të dy vendeve. Edhe transiti nëpëtmjet kufijve të dy vendeve do të
jetë i lirë për ushtarët e dy vendeve.

9. Përfaqësuesit e jashtëm Jugosllav do të ngarkohen edhe për interesat e
Shqipërisë, e cila heq dorë që të mbajë zyra diplomatike dhe konsullata të saja
jashtë shtetit.

10. Qeveria shqiptare duhet të deklarojë pranë Konferencës të Ambasadorëve në Paris që tërheq
pretendimin e saj për sovranitetin mbi Manasitr e Shën Naumit dhe Lokalitetet e
Vermoshit e Klementit që mbeten në zotrimin e Jugosllavisë.5

11. Kisha Ortodokse Shqiptare do të tërhiqet nga Patriarku i Kostandinopulit
dhe të bashkohet gjerarkisë Ortodokse të Belgradit, kështu dhe Myftinia
Myslimane Shqiptare, do të varet nga ajo Jugosllave.6

12. Qeveria shqiptare do të heqë dorë nga një politikë ngushtësishtë kombëtare
dhe nuk do të interesohet për elementin shqiptar jashtë kufijve të veta. Ajo
impenjohet veç kësaj që të mos pranoi në tokën e saj kosovarët dhe elemente të
ditur dhe të dyshimtë dhe segmentet e tyre kundërshtare të politikës
jugosllave.

13. Për çdo konçesion që Shqipëria do të bëjë vendeve të tjera ajo është e
detyruar të marrë pëlqimin nga Jugosllavia.

14. Nëqoftë se Jugosllavia është në luftë me Bullgarinë dhe Greqinë, Qeveria
Jugosllave, do të ketë të drejtën të rekrutojë në Shqipëri një ushtri prej 25
mijë vullnetarësh me qëllim për ti përdorur në frontin bullgaro-grek. Në rast
gjendje lufte midis Italisë dhe të Greqisë kundrejt Shqipërisë,7 ushtria,
jugosllave do të ketë të drejtë të okupojë gjithë tokën shqiptare për t’i
siguruar kështu Shqipërisë gjithë tokën e saj nga invadimi eventual italian ose
grek.

15. Qeveria Shqiptare nuk mund ti deklarojë luftë asnjë shteti pa pëlqimin
preventiv të Jugosllavisë.

16. Ky traktat është sekret dhe nuk mund të zbulohet e të shtypet pa pëlqimin e
dy anëve”.8

Vlen të përmendim se kjo marrveshje është kontestuar prej disa studiuesëve. Pas
vitit 1990 në disa shkrime mbrohet ideja e hedhur nga Foreign Office, se kjo
marrëveshje është hedhur për konsum diplomatik prej MPJ Jugosllave për ta vënë
Zongun në pozita. Gjithësesi mbetet një dokument arkivor që kërkon një angazhim
të veçantë, sikurse është fakt që disa pika të saj Zogu i zbatoi me përpikmëri.

Duke e dërguar për herë të parë në faqet e shtypit shqiptar këtë marrëveshje, të
padekonspiruar për publikun e gjerë më parë, nuk synohet as denigrimi as
rivlerësimi i figurës së Zogut, por informimi objektiv, i diplomacisë,
politikanëve dhe publikut të gjerë shqiptar. Le të shpresojmë se dokumenta të
tilla origjinale, të pabotuara më parë, do t’u shërbejnë sadopak studjuesve të
kësaj periudhe.

nga Sponsored content

Thursday	+14°	+7°
Friday	+12°	+6°
Saturday	+13°	+4°
Sunday	+11°	+1°
Monday	+11°	+1°
Tuesday	+12°	+5°

Ahmet Zogu.

Ahmet Zogu.

Re: Ahmet Zogu.

Re: Ahmet Zogu.

Re: Ahmet Zogu.

MENU

SHTYPI I DITES

REVISTA

FAQET PARTNER